Om een dreigende genocide in Kosovo te voorkomen, startte de NAVO op 24 maart 1999 met het bombarderen van doelen in Servië. Met steun van de Nederlandse politiek, waaronder GroenLinks.

Die steun lag zeer gevoelig bij de achterban. Het toch al geringe aantal voorstanders slonk snel toen de bombardementen aanhielden maar het gewenste doel niet leek te worden bereikt. Een opstand onder de GroenLinksleden leidde ertoe dat het partijbestuur de fractie maande de steun aan de operatie, na 78 dagen, in te trekken.

In 2001 steunde de GroenLinksfractie opnieuw een NAVO-operatie, ditmaal de strijd tegen het terrorisme in Afghanistan direct na de aanslagen van 11 september. Nu trok de fractie haar support al na 43 dagen in.

Eind vorige maand stemde de GroenLinksfractie na veel wikken en wegen in met een politietrainingsmissie naar de Afghaanse provincie Kunduz. En ook nu is het onzeker of GroenLinks die operatie tot de einddatum medio 2014 blijft steunen. Sterker nog: fractievoorzitter Sap heeft herhaaldelijk duidelijk gemaakt dat de missie moet stoppen als niet wordt voldaan aan de afspraken die daarover zijn gemaakt.

GroenLinkskenner dr. A. P. M. Lucardie van het Documentatiecentrum Nederlandse politieke partijen acht het niet ondenkbaar dat die optie wordt gelicht als blijkt dat de missie minder civiel is dan gedacht.

De fractie staat ondertussen onder zware druk van de achterban. Honderden leden zegden hun lidmaatschap op en enkele lokale politici stapten op. Op het partijcongres morgen in Utrecht zullen velen de GroenLinks-Kamerleden vragen rechtsomkeert te maken en de steun aan de missie te heroverwegen.

Sap zal die gelegenheid aangrijpen haar voorstem te verdedigen. Ze zal de leden erop wijzen dat in het verkiezingsprogamma vorig jaar al was opgenomen dat Nederland Afghanistan niet in de steek mag laten. „Nederland draagt meer politietrainers bij aan de EU-opleidingmissie. Ons land steunt geen offensieve militaire operaties.”

Die twee doelen staan nog altijd recht overeind, zal Sap betogen. En daarnaast is het GroenLinks zelf geweest die het kabinet in april vorig jaar per motie om een politietrainingsmissie heeft gevraagd. Samen met D66 verzocht GroenLinks-Kamerlid Peters het kabinet toen „de behoefte op het gebied van civiele politietraining en opleiding in Afghanistan in kaart te brengen en de Kamer conform het toetsingskader te informeren hoe Nederland daarin mogelijk kan voorzien.”

Maar bovenal zal Sap haar achterban voorhouden dat het, zoals ze vorige week ook al zei, „in de genen van GroenLinks zit om vanuit idealisme internationale politiek te bedrijven.” En dat ze niet principieel tegen iedere inzet van militairen is.

Daarmee sluit ze dan helemaal aan bij de GroenLinkstraditie, meent Lucardie. Internationalisme –„het idee dat wij een taak hebben om de wereld te verbeteren”– was een trekje dat alle vier de moederpartijen van GroenLinks gemeen hadden.

Pacifistisch is GroenLinks nooit geweest, stelt de GroenLinkskenner. Zelfs bij de PSP, een van de voorlopers van de partij, begon het pacifisme in de jaren tachtig van de vorige eeuw al te verwateren. En een groot deel van de nieuwe aanhang heeft helemaal niets met het gebroken geweertje.

Al binnen twee jaar na de oprichting van de partij in 1990 steunde GroenLinks de militaire missie naar Bosnië en stemde ze vóór de defensiebegroting.

Bevorderen van internationale gerechtigheid is niet de enige reden dat GroenLinks de missie naar Kunduz steunt, vermoedt Lucardie. Hij denkt dat evenzeer meespeelt dat de partij nog steeds lonkt naar het pluche. Als de partij tegen de uitzending had gestemd, zouden andere partijen daaruit kunnen concluderen dat je met GroenLinks geen zaken kunt doen.