De levens van de vrouwen vertonen grote onderlinge verschillen en daar hebben de samenstellers bewust voor gekozen. Toch willen ze het vrouw-zijn van de besproken auteurs niet op de voorgrond plaatsen. Het gaat om een experiment: wat gebeurt er als je de literatuur overziet met veronachtzaming van de mannelijke bijdrage daaraan? Het bedoeling van de samenstellers lijkt te zijn om aan te tonen dat het op die manier geschetste beeld niet afwijkt van het resultaat van een onderzoek waarbij ook mannelijke auteurs betrokken zouden zijn.

Toch kan het juist interessant zijn om de mannelijke auteurs bij het verhaal te betrekken. Vertoont de geschiedenis die zonder mannen wordt verteld lege plekken, of geven de (gekozen) vrouwen een representatief beeld van de literatuur als geheel? Wat is de mannelijke stem? Een enkele keer gebeurt dat wel.

In de bundel zijn behalve bekende ook minder bekende schrijfsters opgenomen. Zo wordt Jacoba van Velde geportretteerd, die onlangs in de schijnwerpers stond toen haar boek ”De grote zaal” in een grote oplage werd verspreid in het kader van de actie Nederland Leest. En wie bij Top Naeff niet verder komt dan ”Schoolidyllen”, kan zich laten verrassen door haar veelzijdigheid.

In zijn stuk over Hella Haasse typeert Jaap Goedegebuure haar mannelijke generatiegenoten Hermans, Reve en Mulisch, die ook wel de Grote Drie genoemd worden. Volgens hem wordt hun verbeelding in werking gezet door respectievelijk wrok, religieuze bevlogenheid en profetische pretentie. Wat Hella Haasse inspireert is leven buiten de schijnwerpers. Ze vermeed de drukte van het literaire leven en de hectiek van de tijdschriftwereld, en dat kan er wel eens de oorzaak van zijn geweest dat haar erkenning als een van de belangrijkste Nederlandse auteurs zo lang op zich liet wachten.

In de bundel komen enkele christelijke auteurs aan bod: Ida G. M. Gerhardt en Maria Rosseels. Ook als je het zoekcriterium verandert in ”religieus geïnspireerd” kunnen hier niet veel meer namen aan toegevoegd worden: Hélène Swarth, Alice Nahon, Désanne van Brederode en Naima El Bezaz.

De samenstellers hebben het hun medewerkers niet gemakkelijk gemaakt door hun zo weinig ruimte (ongeveer drie pagina’s) toe te bedelen, maar het resultaat is dat de lezer in kort bestek ingewijd wordt in leven en werk van veel verschillende schrijfsters. Van alle opgenomen auteurs is een portret afgedrukt (behalve van Frida Vogels, die consequent weigert hier toestemming voor te geven), en deze paginagrote zwart-witafbeeldingen zijn ook veelzeggend.

Schrijvende vrouwen. Een kleine literatuurgeschiedenis van de Lage Landen 1880-2010, Jacqueline Bel en Thomas Vaessens (red.); uitg. Amsterdam University Press; Amsterdam, 2010; ISBN 978 90 8964 216 5; 318 blz.; € 29,50.