Wat betekent ‘Schoonebeek’ voor de Nederlandse energieproductie?

Het olieveld is met 1 miljard vaten (een vat telt 159 liter) het grootste olieveld op het vasteland van Noordwest-Europa. Het werd in 1943 ontdekt, maar dat werd binnenskamers gehouden; men wilde niet dat de Duitse bezetter er van zou horen. In 1947 werd de productie ter hand genomen. Daarmee was ook de geboorte van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) een feit. In het landschap werden tientallen jaknikkers geplaatst. Tussen 1947 en 1996 werden er 250 miljoen vaten geproduceerd. In november 1976 ging het mis toen de afsluiter van een stoominjectieput, bedoeld om de olie vloeibaarder te maken, het begaf en een ‘spuiter’ ontstond. Het hele dorp werd bedekt onder een laag olie.

Waarom stopte de NAM met de productie?

De olie onder Schoonebeek is dik en stroperig en zit op een diepte van 800 meter verstopt in het gesteente. De olie bleek steeds moeilijker te winnen. Daarom stopte de NAM in 1996. Nieuwe technieken maken de winning weer rendabel. Moderne pompen hebben veel meer zuigkracht. Verder wordt er hete stoom (tot 300 graden), waarvoor speciaal een warmtekrachtcentrale is gebouwd, in de grond gespoten. Die maakt de stroperige olie vloeibaarder. Ten slotte zijn de boorputten niet meer verticaal, maar ook horizontaal geboord, waardoor een veel groter oppervlak (lees: meer olie) wordt bereikt. De investering bedraagt honderden miljoenen euro’s, maar een exact bedrag wil de NAM niet geven. De NAM verwacht de komende 25 jaar 100 tot 120 miljoen vaten te produceren.

Dat klinkt aanzienlijk, maar is het dat ook?

Voor de nationale productie wel, maar de cijfers vallen in het niet bij die van de grote olieproducerende landen. Ter vergelijking: de 100 tot 120 miljoen vaten die de NAM de komende kwart eeuw uit het olieveld wil halen, staat gelijk aan de totale wereldconsumptie van ongeveer anderhalve dag.

Keren de jaknikkers terug?

Net over de grens met Duitsland zijn nog jaknikkers te vinden, maar in Nederland zijn die voorgoed verdwenen. Daarvoor in de plaats zijn moderne hoogrendementspompen gekomen: 73 torens van elk 15 meter hoog die met een buizennetwerk van in totaal vijftien kilometer lengte verbonden zijn met een oliebehandelingsinstallatie. De olie gaat vanuit die installatie door een pijpleiding naar een raffinaderij in het Duitse Lingen. Er is één jaknikker bewaard gebleven. Die staat als monument in het centrum van het dorp.