De tragedie van de Iraanse pauwentroon
DAMASCUS – De Pahlavidynastie, die tot 1979 Iran regeerde, heeft het zwaar te verduren. Begin dit jaar maakte de 44-jarige Ali Reza Pahlavi, de jongste zoon van de voormalige sjah, in een luxeappartement in het Amerikaanse Boston met een geweerschot een einde aan zijn leven. De zoveelste tragedie in de geschiedenis van deze eens zo luisterrijke dynastie, die met bloed lijkt te zijn geschreven.
De pauwentroon, de met bladgoud en 26.733 edelstenen bezette troon van sjahs van Perzië, leek onwankelbaar als een rots en was omgeven door een aureool van grandeur en majesteit. De Iraanse revolutie van 1979 echter, die geleid werd door wijlen ayatollah Khomeini, maakte een abrupt einde aan de dynastie der Pahlavi’s. De val van de sjah bracht indertijd een schok teweeg die slechts vergeleken kan worden met de verbijstering over de ineenstorting van het voormalige Sovjetrijk.
De Iraanse revolutie bracht een dramatische wending in het leven van de Pahlavi’s. De Iraanse sjah, eens gezocht en gefêteerd door koningen en presidenten, werd van de ene op de andere dag een verstoten paria en vertrok met zijn familie in een gedwongen ballingschap. De familie kwam in eerste instantie terecht in Egypte en hier voltrok zich reeds snel het volgende drama. Sjah Mohammed Reza bleek te lijden aan een ongeneeslijke vorm van kanker en stierf in 1980 aan de gevolgen van een slopend ziekteproces. Zijn weduwe Farah bleef achter met vier kinderen en een lange odyssee begon, die de familie onder andere naar Marokko, de Bahama’s en de Verenigde Staten zou voeren.
In 2001 sloeg het onheil opnieuw toe in de familie. Leila Pahlavi, de jongste dochter van de sjah, werd dood gevonden in haar suite in een hotel in Londen. Autopsie bracht aan het licht dat ze zichzelf het leven had benomen door het drinken van een socratische gifbeker. Om thans precies tien jaar later in de zelfgekozen dood gevolgd te worden door haar jongste broer Ali Reza.
Ali Reza’s buren in Boston omschreven de Iraanse prins als een teruggetrokken en in zichzelf gekeerde man, die ver buiten de schijnwerpers leefde. De gebeurtenissen vanaf 1979 moeten voor de kinderen van de voormalige sjah traumatisch zijn geweest en ze hebben allen getracht deze op hun eigen manier te verwerken. Ali Reza koos voor een academische loopbaan. Hij studeerde onder andere aan de universiteiten van Columbia en Harvard en was een expert op het gebied van de Iraanse geschiedenis en de oude Perzische koninkrijken van weleer.
Het huidige Iraanse regime schenkt vrijwel nooit aandacht aan de voormalige keizerlijke familie. Na de zelfmoord van Ali Reza verschenen er in de officiële Iraanse pers afgelopen week enkele korte berichten onder de titel ”Zoon van ex-dictator maakt einde aan zijn leven”. Heel anders is de situatie echter in de virtuele wereld van Twitter en Facebook, die de Iraanse jeugd gebruikt om contact te houden met elkaar en met de buitenwereld. De zelfgekozen dood van de Iraanse prins Ali Reza was dagenlang hét gespreksthema onder voornamelijk jongeren op verschillende fora.
De officiële website van de Pahlavi’s plaatste het volgende bericht: „Met oneindige smart verwittigen wij onze landgenoten van de dood van prins Ali Reza Pahlavi. Zoals miljoenen Iraniërs was hij diep geraakt door het leed dat zijn geliefde vaderland had getroffen alsook door de dood van zijn vader en zijn zus. Uiteindelijk bezweek hij en benam zich het leven, zijn familie en vrienden in intens verdriet stortend.”
De familie liet verder weten dat prins Ali Reza in zijn laatste wil had bepaald dat hij gecremeerd wenste te worden om vervolgens zijn as te laten uitstrooien in de Kaspische Zee. Op die manier zouden „de golven van de zee zijn as voeren naar de kusten van zijn beminde vaderland Iran.” Overeenkomstig zijn wens, is het precies zo gebeurd.