Een vrouw zwaait de scepter, vrouwen staan voor de klas, één vrouw staat in het gymlokaal. Alleen de conciërge annex ict’er is een man. Maar die komt pas om drie uur. Een kijkje in een door vrouwen gedreven school. „Misschien hebben we een geheime aanbidder.”

Sinds begin dit jaar staat Jacoline Knibbe (27) aan het roer van de Calvijnschool. Voorafgaand aan haar aanstelling als directeur heeft het bestuur mogelijke bezwaren uit de achterban tegen een vrouwelijke directeur met haar besproken. „In het bestuur zelf bestaat daar geen weerstand tegen. Misschien is dit in bepaalde regio’s elders een probleem, maar voor zo ver ik weet niet op deze school, met een stadser publiek.”

Knibbe was voor 1 januari locatiecoördinator van de school. In die functie opende en leidde zij al interne schoolbijeenkomsten. Het openen en sluiten van openbare gelegenheden wordt gedaan door een lid van de lokale commissie, het voormalige bestuur. „Het bestuur denkt erover na of ik bij gelegenheid zou kunnen voorgaan tijdens dit soort bijeenkomsten.”

Het personeelsbestand van de Amersfoortse Calvijnschool bestaat niet geheel uit vrouwen. Behalve de conciërge-ict’er is er sinds begin deze maand een mannelijke (lio-)stagiair. Knibbe vindt hem een aanwinst. „De aanwezigheid van mannen geeft een zeker evenwicht. Van vrouwen wordt gezegd dat ze gevoelsmatiger reageren; mannen hebben de naam dat ze nuchterder en zakelijker zijn.”

Het is niet goed dat het leraarvak het imago krijgt van een vrouwenberoep, vindt de schooldirecteur. Ook voor de kinderen in de klas is het geen goede ontwikkeling dat zij uitsluitend les krijgen van dames. „Nu komt het hier voor dat zij hun hele schoolloopbaan een juf hebben gehad. Met name voor jongens is het fijn als zij een keer een meester hebben, als rolmodel.”

Ook daarom is ze blij dat ze een mannelijke stagiair heeft kunnen „binnenhalen”, in de hoop dat hij na zijn stage blijft. Of dat gebeurt, is nog maar de vraag, zegt de 20-jarige René Meeuse in het klaslokaal van groep 7/8, terwijl hij de rekenles van juf Ruiten-Achterberg bijwoont. „Ik vind dit een heel fijne school. ’k Heb er zelf ook op gezeten en hier al eerder stage gelopen. Maar of ik blijf, hangt van veel factoren af. Mijn ouders en vriendin wonen in Rijssen, en ik overweeg de vakopleiding bewegingsonderwijs te gaan doen. Die zit in Zwolle.”

Voor Wouter van Braak (12) en Philip de Bruin (11) uit groep 8 maakt het niet veel uit dat ze bijna uitsluitend les hebben gehad van juffrouwen. Wel vinden ze het leuk dat meester Meeuse de volgende dag aan zijn lessen begint.

Klasgenoot Geurt den Dunnen (11) vindt het wel leuk dat hij van ict’er Bos les krijgt over computers. Relativerend: „Volgend jaar krijgen we wel meer meesters.” Dan gaat hij naar het voortgezet onderwijs.

Ook Hanno Blankenstijn (10) en Lydia Groothedde (11) zien uit naar de komst van meester Meeuse. „Alleen jufs hebben is maar saai”, vindt Hanno. „Met gym doen we meestal dezelfde dingen: trefbal –dat is dan wel leuk–, maar ook ringzwaaien, Chinese muur en ”Iemand is hem, niemand is hem”. Maar we voetballen bijna nooit.”

„Dat is niet helemaal waar”, reageert gymjuf Bunk-Visser (27) later lachend. „We hebben voor de kerstvakantie nog gevoetbald.” Veel kinderen in haar 5/6-combinatiegroep zouden wel graag eens een meester hebben. De 9-jarige Jessica Lagerwerf en haar even oude klasgenootje Marc Veldman hebben nog goede herinneringen aan de keer toen de vorige directeur, meester Heldoorn, inviel. „Die had een powerpoint. Een juf is best leuk, maar niet al te veel.” Marc: „Een meester is gewoon leuker.” Jessica: „En gezelliger.”

Juf Bunk maakt er anders een gezellig festijn van als Jantine haar tiende verjaardag in de klas viert. Het ”hoera” dreunt door de kleine school. Via het digitale schoolbord kunnen de kaarsjes worden uitgeblazen. Lastig is wel dat op dat digibord het blazen met popmuziek gepaard gaat. „Dat laat ik niet horen”, verklaart juf Bunk stellig. Vanmiddag nog maar eens proberen of er ook andere muziek bij te vinden is. En anders aan de ict’er vragen. Mééster Bos…

Tijdens de pauze wordt er even om het voorval gelachen. „Gisteren kwam er geen geluid bij”, weet juf Stomphorst. „Toen zat er geen stekker in. Die was er –door een man– uitgehaald”, stelt ze nadrukkelijk.

Het gesprek gaat algauw over de verwerkingsmogelijkheden van de enorme mand met fruit die het team heeft gekregen. Al snel vliegen vaktermen als ”blenders” en ”smoothies” over tafel. Van wie de fruitbak komt? „Geen idee. We hebben ook al aan het begin van het schooljaar een grote bos bloemen en bij de Dag van de Leraar voetmaskers (een huidbehandeling, GW) gekregen.” Het handschrift van het kaartje bij de fruitmand wordt geanalyseerd. „Misschien hebben we wel een stille aanbidder”, lacht een juf.

Instroom naar geslacht

Totaalinstroom in lerarenopleidingen

	    2005    2006    2007   2008

man 2.788 2.761 2.197 2.019

vrouw 12.989 12.402 10.885 10.150

totaal 15.777 15.163 13.082 12.169

Bron: jajuf.nl

Vrouwen naar de top

Al sinds een jaar of zes woedt er een discussie over de effecten van de zogeheten vervrouwelijking van het onderwijs. Deskundigen als prof. dr. Louis Tavecchio en drs. Lauk Woltring vinden het voor de vorming van jongens niet goed dat er steeds vaker vrouwen voor de klas staan. Vrouwelijke leerkrachten zouden meisjesgedrag –meegaander en ijveriger– tot norm verheffen. Jongens –die dingen willen ontdekken en meer balanceren op de grens van wat wel en niet kan– vallen zo vaker uit de boot. Jongens zouden ook mannelijke leerkrachten als voorbeeld (identificatiefiguur) missen; zeker bij seksuele voorlichting.

De feminisering van het onderwijs is voorlopig niet te stuiten. Meer dan vier op de vijf nieuwe studenten van lerarenopleidingen zijn vrouwen. Dat aandeel neemt zelfs licht toe (zie kader).

Ook het reformatorisch onderwijs ontkomt er niet aan dat er steeds meer vrouwen voor de klas staan. Vanouds bestonden er nogal wat bezwaren tegen deze vervrouwelijking. Het zou het werken door moeders stimuleren. Een gebrek aan mannelijke leerkrachten dwong deze scholen er echter toe steeds vaker –ongehuwde en gehuwde– leraressen in dienst te nemen.

Tegen het sluitstuk van deze feminisering, het doordringen van vrouwen tot de directie, bestond nog meer bezwaar. Vrouwen zouden geen gezag mogen dragen. Bovendien heeft een deel van de reformatorische achterban er problemen mee als vrouwen openbare bijeenkomsten openen.

Inmiddels lijkt ook deze barrière tegen de oprukkende vrouw in het onderwijs te worden geslecht. Diverse vrouwen gaven of geven leiding aan een reformatorische of behoudend protestants-christelijke school, zoals in Amstelveen, Apeldoorn, Berkenwoude, Krimpen aan den IJssel, Oostdijk, Utrecht, Zwolle en, sinds 1 januari, ook Amersfoort.