Over het motief van de dader is nog geen duidelijkheid. Heeft hij een verwarde, zieke geest? Was zijn daad politiek gemotiveerd? Of handelde hij in opdracht? Wat het antwoord ook is, voor de Amerikanen is de aanslag voldoende ingrijpend om een debat te beginnen over het politieke klimaat in het land. Tijdens de eerste persconferentie van politie en justitie vertolkte de sheriff van Tucson precies datgene wat veel Amerikanen denken. „Vitriool is het politieke debat in de VS gaan kenmerken.”

Dat het politieke debat in Amerika verhardt, is overduidelijk. Daarbij gaat het vooral om woorden. Zowel burgers als politici maken zich daar schuldig aan. Daarbij wordt vooral gewezen naar de Tea Party, de rechts-conservatieve beweging binnen de Republikeinse Partij.

Nu is het iets te simpel om die groep als enige schuldige aan te wijzen. Debatteren doe je altijd nog met meer dan één. Dus ook politici en commentatoren met een andere kleur leveren hun bijdrage. Er is diverse progressieve groepen ook veel aan gelegen om de Tea Party in een kwaad daglicht te stellen. De conservatieve standpunten van deze groep worden door veel opiniemakers niet gepruimd.

Feit is echter wel dat leden van de Tea Party niet uitblinken in het zorgvuldig kiezen van hun woorden. Daarbij gaat de ongekroonde koningin van deze beweging, Sarah Palin, voorop. Haar leus alleen al is veelzeggend: „Niet terugtrekken maar herladen.” En wat te denken van een kaart van kiesdistricten waarop is aangegeven op welke democratische afgevaardigden de aanhang van de Tea Party zou moeten „mikken.” De districten van deze kandidaten zijn op de kaart gemarkeerd met een cirkel met een dradenkruis, zoals in het vizier van een geweer.

Het is opmerkelijk dat uitgerekend mevrouw Giffords naar aanleiding van deze actie nog niet zo lang geleden waarschuwde: „Als mensen zulke dingen zeggen, moeten zij zich realiseren wat de gevolgen kunnen zijn.”

Zonder direct een relatie te leggen tussen het optreden van de Tea Party en de aanslag van zaterdag is wel duidelijk dat die hardere taal past in een ontwikkeling van algemene verharding. Het aantal bedreigingen aan het adres van volksvertegenwoordigers nam het laatste jaar met 300 procent toe.

Amerika stond tientallen jaren te boek als voorbeeld en hoedster van de democratie. Nu juist in dat land de polarisatie leidt tot een strijd met harde woorden is het nodig dat politici zich de vraag gaan stellen of de felheid van het debat niet gematigd moet worden. Die vraag moet overigens ook aan de overzijde van de Atlantische Oceaan gesteld worden. Ook daar worden soms harde woorden gesproken. En dat is niet zonder risico. De aanslag is Tucson is een veeg teken.