Soms is het trouwens beter er niet recht op af te gaan. Niet zelden kun je beter kiezen voor een zijdelingse benadering. Voor wat de Engelsen ”obliquity” (John Kay, 2010) noemen. Waardevolle en complexe zaken bereik je zelden rechtstreeks.

Ontspanning vind je niet door haar na te streven. Als u zich in de achterliggende vrije dagen hebt kunnen ontspannen, was dat niet door u te focussen op ontspannen, door u steeds af te vragen: Lukt het, ben ik al een beetje meer ontspannen? Nee, misschien heeft u zich wel ontspannen door inspannend bezig te zijn: door een forse wandeling over besneeuwde bospaden, door u te verdiepen in een boek, door gevaarlijke capriolen uit te halen op de lange latten, door te gaan timmeren en zagen. Inspannend, maar aan het einde van de dag voelde u zich heerlijk. Moe maar ontspannen. De zijdelingse benadering.

Geluk

Ook geluk laat zich niet vinden door ernaar op zoek te gaan. (Voor de literair specialisten moet ik uiteraard Bartje als uitzondering noemen.) Wij lezen thuis het blad van De Hoop. Jongeren vertellen daarin openhartig over hun leven. Ze hebben rechtstreeks gezocht naar vrijheid, naar plezier, naar vrienden, naar geluk. Zo zijn ze uiteindelijk bij de verslavingszorg van De Hoop terechtgekomen. Aan het eind wordt de vraag gesteld: En wat nu? Ze zeggen: Gewoon gezin, huisje, boompje, beestje. Dat is geluk. Richt je op de roeping, dat geeft de beste kans om gelukkig te worden.

Een ander voorbeeld. Het is waardevol als de jongeren een jeugdwerkleider, docent of catechiseermeester graag mogen, als hij of zij geliefd is. Maar wie zich ten doel heeft gesteld geliefd te worden, wordt het niet. Die moet het –zeker op termijn– afleggen tegen de leidinggevende die zich trouw en met inzet richt op zijn of haar taak en roeping. Geliefd zijn is een –uiterst waardevol– bijproduct.

Missie

Bedrijven die rijk willen worden, die hun marktwaarde willen vergroten, moeten zich richten op hun product, op hun dienstverlening, op de missie van het bedrijf en niet rechtstreeks op euro’s en dollars.

Donderdag verscheen in de VS het rapport van de zogenaamde Oil Spill Commission over de olieramp in de Golf van Mexico. De oorzaak van deze miljarden verslindende ramp was dat veel van de beslissingen die BP, Halliburton en Transocean namen om de klus te klaren, waren gedreven door het streven naar winstmaximalisatie. Trouwens, de bankencrisis ligt nog vers in ons geheugen. Rechtstreeks streven naar rijkdom leidt tot de ondergang.

Dat is geen verrassing voor wie de Bijbel kent. In 1 Timotheüs 6 staat klip-en-klaar dat wie rijk wil worden, wegzinkt in verderf en ondergang.

Die zijdelingse benadering lijkt trouwens goed bij het Koninkrijk van God te passen. „Want zo wie zijn leven zal willen behouden, die zal hetzelve verliezen; maar zo wie zijn leven verliezen zal om Mijnentwil, die zal hetzelve vinden” (Matt. 16:25). Waarover kun je je allemaal zorgen maken in 2011: kleding, voedsel, gezondheid. Wat moet je doen? Risicomanagement, voorraadbeheer, ziektekostenverzekering? Nee, kijk de andere kant op. „Zoek eerst het Koninkrijk van God en Zijn gerechtigheid en al deze dingen zullen u toegeworpen worden” (Matt. 6:33).

Vruchten

U bent misschien van plan meer te getuigen in 2011. Hoe? Serieus proberen vriendelijk, barmhartig, betrouwbaar en ijverig te zijn. Dat is de directe benadering. De Bijbel wijst een andere weg. Een christen moet zich richten op Christus. De wijnrank moet in de wijnstok blijven, dan komen de vruchten vanzelf. „Die in Mij blijft, en Ik in hem, die draagt veel vrucht” (Joh. 15). Zo kon het gebeuren dat de mensen die in Matth. 25 aan de rechterhand stonden, verbaasd en verward waren. Wanneer hebben wij U hongerig of dorstig gezien? Ze waren niet gefocust op de vruchten in hun leven, maar leefden uit gehoorzaamheid en liefde tot hun Schepper. De vruchten waren bijproduct.

Natuurlijk werkt de zijdelingse benadering niet altijd. Als je een treinkaartje koopt, zou ik deze benadering niet meteen aanraden. Maar ik daag u uit om dit idee van de zijdelingse benadering eens mee te nemen in 2011. U zult het overal herkennen. Verder komen door een stapje opzij te doen. Buigen om te groeien. De band met je kind bewaren door hem los te laten. Spreken door te zwijgen. Gedrag sturen door het te negeren. Leidinggeven door mee te bewegen. Let er eens op. Het zal u behoeden om meegezogen te worden in de maakbaarheidscultuur van de arrogante moderne mens.

De eerste werkweek van 2011 is weer voorbij. De werkweek begint met… een rustdag. De zijdelingse benadering. Werken begint met rusten. Goddelijke logica.

Reageren aan scribent? welbeschouwd@refdag.nl