Ik ging gisteravond in Caïro naar de koptisch-orthodoxe kerk om de ruim vijf uur lange kerstnachtdienst mee te maken. Ik wilde als buitenlandse priester mijn gezicht laten zien in deze dagen waarin de kopten boos en bang zijn. Als klein signaal dat christenen in andere landen aan hen denken, en om naast hen te staan. Er is hier grote vertwijfeling onder de christenen. Wat zal de toekomst brengen?

Ik geef toe, ik ging ook naar de kerk omdat ik zelf boos was, al een week lang, sinds de brute moord op 23 christenen in Alexandrië. Ik was rond de jaarwisseling zelf in die stad om daar les te geven. Mijn koptische vertaler kwam niet opdagen omdat hij in het ziekenhuis moest zijn; drie van zijn familieleden waren bij de aanslag gewond geraakt.

Hebben wij als christenen in Egypte geen recht op leven? Op ons geloof beleven zoals we wensen? Op bescherming door de overheid? Hoe is het mogelijk dat moslims zo veel van onze geloofsgenoten vermoordden en dat de overheid weer eens niet ter plaatse was? En dat terwijl er al lang een mate van dreiging in de lucht hing. De sfeer tussen moslims en christenen is al maanden aan het verslechteren.

Ik ging ook naar de kerstnachtdienst om te zien hoe de politie deze keer voor beveiliging zou zorgen. Wat een machtsvertoon; in een gebied van 200 meter om de kerk was de politie massaal paraat; ieder die in de buurt kwam moest zijn identiteitspapieren laten zien. Dranghekken hielden passerende auto’s ver weg van de kerk. Alleen ‘ons soort mensen’ mocht het terrein van de kerk op.

In de kerk zittend, constateerde ik hoe verwant ik me voel met deze kopten. Hoe durven moslims hun christelijke minderheid zo te behandelen? Ook mijn gemeenteleden! Heel uniek aan het begin van de kerstdienst was dat moslimmeisjes in de kerk chocolaatjes aan gemeenteleden uitdeelden. Liturgisch niet erg correct, maar wat een aardig gebaar. Het ontroerde me, en zette me aan het denken.

Slachtoffer

Stel dat in Nederland moslims geterroriseerd zouden worden, zou ik dan in de moskee hun kant kiezen en me tegen andere Nederlanders keren?

Zou ik deze week ook zo boos zijn als Egyptische moslims het slachtoffer zouden zijn geweest? Eerlijk gezegd, ik weet wel zeker van niet. Net zo min als ik me heel erg boos maak om de duizenden Egyptenaren, vooral moslims, die worden gemarteld in politiecellen en gevangenissen. Vind ik echt dat elk mens als schepsel van God even waardevol is en dat ik voor elk mens dat wordt vertrapt moet opkomen? Of kom ik alleen in actie als het om ‘onze mensen’ gaat?

Door me alleen om mijn geloofsgenoten te bekommeren doe ik dus op bescheiden manier mee aan dezelfde fundamentalistische wij-tegen-henhouding die in Egypte zo sterk leeft, en waar christenen het slachtoffer van zijn. Als ik alleen boos ben als christenen het slachtoffer zijn, versterk ik hier enkel de tegenstellingen die al zo groot zijn. En dat doen we ook als we in het Westen wel opkomen voor kopten die worden vermoord, maar niet voor alle Egyptenaren die het slachtoffer van terreur en dictatuur zijn.

Vooroordeel

Moslims in Egypte luisteren heel goed naar wat het Westen zegt; als ze horen dat we alleen voor de kopten opkomen, ondergraven we onze eigen boodschap dat alle mensen gelijkwaardig zijn en recht hebben op gelijke behandeling. Door die eenzijdigheid onderstrepen we bovendien een pijnlijk vooroordeel van veel moslims tegen de kopten. Die zien kopten als voorhoede van het Westen en ze zijn soms van mening dat ze in wezen niet in Egypte thuishoren. De kopten worden hier vaak ”khawaga”, buitenlander, genoemd. Door eenzijdig voor de kopten op te komen, versterken we dat islamitische vooroordeel.

Respectvol

Bij het uitgaan van de kerk zag ik tot mijn verrassing tientallen moslims aan beide kanten van de trap van de kerk. Ze wensten ons een gezegende Kerst. Ze hadden kaarsen in de hand. Wat een mooi slot van de kerkdienst en van mijn mijmeringen. Mensen alleen maar zien als groep is onjuist en oneerlijk. Bij de kerstdienst ontmoette ik moslims die me hoop geven.

Ja, ik ben boos, verdrietig en treur om mijn broeders en zusters. En dat laat ik merken ook. Maar ik moet eerlijk zijn, en hieruit leren dat ik altijd om alle onrecht boos moet zijn. Alle mensen verdienen, als creatuur, respectvolle en gelijke behandeling, door de overheid en ook door mij.

De auteur werkt sinds 1988 als anglicaans geestelijke in de Egyptische hoofdstad Caïro.