Het boek bevat beknopte beschrijvingen van ruim achttien voorstellingen van hemel, hel en andere werelden aan gene zijde. Een cartograaf brengt deze ‘gebieden’ letterlijk in kaart. Zo is er bijvoorbeeld een kleurrijke landkaart van de klassieke onderwereld waar Homerus en Vergilius over schreven. Verderop krijgt de lezer een indruk van de vreselijke hellen van het hindoeïsme en het boeddhisme. Mensen worden daar op de meest sadistische manieren gestraft, totdat hun schuld (negatieve karma) is uitgeboet en er een nieuwe geboorte op aarde volgt. Wie erg zijn best doet, komt misschien in een van de hemelen terecht – overigens eveneens tijdelijk. Ook positieve karma is op een gegeven moment opgebruikt.

Een moslim gelooft in het bestaan van zeven hemelen, waarbij de zevende en hoogste hemel voor het paradijs staat. Volgens traditionele interpretaties van de Koran kunnen alleen mannen daar terechtkomen. Vrouwen moeten het met een van de andere hemelen doen. Degene die als martelaar voor de islam sterft, is het beste af. Zo vergeeft Allah hem al zijn zonden en staan er 72 beeldschone jonge vrouwen voor hem klaar. Wat de moslims in het aardse leven niet is toegestaan, mag in de hemel wel. De aardse verboden worden beschouwd als een test van Allah, om te zien of de gelovige gehoorzaam genoeg is voor een verblijf in de hemel. Zo is het voor islamieten verboden om op aarde alcohol te drinken, maar in het paradijs mogen ze rekenen op verrukkelijke wijnen. Voor niet-moslims liggen er ketenen, boeien en haakstokken van ijzer klaar in de hel.

Het hoofdstuk over de middeleeuwse (volks)voorstelling van Cocagne –beter bekend als Luilekkerland– vormt een welkome afwisseling met een komische noot. Zo bevat de kaart van Luilekkerland een Tokkelroomdal met een stadje genaamd Advocaatje. We treffen er ook een berggebied aan, Hoge Gisting geheten, met als bergtop Twee Vingers.

Overigens hebben de samenstellers in meer hoofdstukken voor een luchtige toon gekozen. In de voorstelling van het hiernamaals van de Contrareformatie staat bijvoorbeeld een Lutherse Zomp getekend, dicht bij de Poel van Genève en de Krater van Calvijn. En op de Reformatiekaart treffen we –ver onder de Uitverkorenvelden en het bergmassief Wittenbergen– een Papenhoek aan, links van de Roomse Stroom.

Het boek bevat verder schetsen van het hemelse Jeruzalem, de helleput en de louteringsberg van Dante. Ten slotte wordt een aantal hiernamaalsvoorstellingen uit onze tijd besproken. Minder dan een kwart van de bevolking gelooft nog in hemel of hel. De kaart bij het slothoofdstuk telt dan ook allerlei onbestemde eindstations, zoals Iets, Ergens, Licht, of Vaarwel.

Al met al is het een origineel, boeiend en informatief boek, zij het niet in alle opzichten even betrouwbaar. Zo is het zacht uitgedrukt merkwaardig om Jesaja 14:12-14 te kenschetsen als een rond 200 voor Christus uit een niet-Joodse bron gekopieerde theorie aangaande de val van Lucifer. Deze voorstelling van zaken is in elk geval niet ontleend aan een degelijk exegetisch commentaar! Een beperking is verder dat de auteurs inhoudelijk geen richting bieden – alle opvattingen lijken even (on)waar. De relativistische teneur wordt versterkt door het lichtvoetige karakter van woord en beeld, terwijl het toch gaat over zaken van gewicht.

Geïllustreerde atlas van het hiernamaals, Guido Derksen, Martin van Mousch en Jop Mijwaard;

uitg. Nieuw Amsterdam, Amsterdam, 2010; ISBN 978 90 468 0902 0; 224 blz.; € 24,95.