Dus nog geen militair geweld. De regionale gemeenschap Ecowas, die de drie presidenten vertegenwoordigen, dreigde daar vorige week expliciet mee als Gbagbo niet zou inbinden, maar ze kiest blijkbaar opnieuw voor de weg van de diplomatie. Dat is alleszins begrijpelijk. Niemand in de regio heeft op dit moment baat bij een oorlog, en zeker Ecowasvoorzitter Nigeria niet. Het land met de meeste inwoners van Afrika gaat zelf in april naar de stembus en heeft in de aanloop daarnaartoe ruim voldoende aan de eigen interne spanningen. De uitbarsting van geweld tussen moslims en christenen in Midden-Nigeria rond Kerst is daarvan een zeer recent en treurig voorbeeld.

Wat de crisis in Ivoorkust extra gevaarlijk maakt, is dat het nu juist een soortgelijke tweedeling kent als Nigeria en andere buurlanden. Het zuiden is christelijk, het noorden islamitisch. Gbagbo is christen, zijn rivaal Alassane Ouattara moslim. Het zijn sociaal-etnische tegenstellingen die doorlopen in de buurlanden. De onderhandelaars van Ecowas en de Afrikaanse Unie zullen zich daar terdege van bewust zijn.

Het is overigens opmerkelijk hoe eensgezind de Afrikaanse leiders inzake Ivoorkust optreden. De lijnen zijn volstrekt helder: Gbagbo moet aftreden. Machtsdeling, zoals in Zimbabwe, is geen optie. Ze gaan niet mee in de schimmige complottheorieën van Gbagbo, als zou er sprak zijn van een Frans-Amerikaanse samenzwering tegen hem. Natuurlijk zit er achter de resolute houding die ze aannemen ook eigenbelang. Zeker vijftien Afrikaanse landen houden dit jaar verkiezingen, en dan horen de leiders liever ook geen praatjes over machtsdeling.

Feit is dat er met alle komende verkiezingen dit jaar in Afrika grote druk ligt op Ecowas en de Afrikaanse Unie om in Ivoorkust een krachtig voorbeeld te stellen. Wanneer de impasse in het land voorduurt, ontstaat de indruk dat verkiezingen er niet toe doen en dat het genoeg is om het leger achter je te hebben. De onderhandelaars maken daar een krachtig statement tegen.

Dat is geen overbodige luxe. Hoewel het continent de laatste decennia aantoonbaar vooruitgang heeft geboekt in democratisch opzicht, blijkt geregeld dat het niet echt klikt tussen Afrika en de democratie. Waren er recent ook geen rellen in Guinee na verkiezingen? Hoe democratisch zullen de verkiezingen van volgende maand in Uganda zijn? Daar doet opnieuw president Yoweri Museveni mee, die al sinds 1986 op het pluche zit. Wie in Uganda rondvraagt naar de verwachte uitkomst wordt wat meewarig aangekeken. „Museveni zal de winnaar zijn. Natuurlijk”, zegt een taxichauffeur in Entebbe stellig. „Hij heeft het leger en de politie achter zich.” Dat is genoeg? „Ja, dan stem je niet tegen hem”, zegt hij en hij schudt zijn hoofd, en nog eens een keer. En dan komen er dit jaar misschien nog verkiezingen in Zimbabwe, hoewel die waarschijnlijk vanwege geldgebrek uitgesteld zullen worden. Daar trekt de hoogbejaarde Robert Mugabe nog onveranderd aan de touwtjes. Eenheidsregering of niet.

De situatie in Ivoorkust is een bijzonder vreemde. De constitutionele raad heeft Gbagbo tot winnaar uitgeroepen, de Ivoriaanse kiesraad Ouattara. Het is te kort door de bocht om Gbagbo als slecht en Ouattara als goed te bestempelen. Toch is het sterk dat Ecowas en de Afrikaanse Unie een duidelijke lijn trekken en zich aansluiten bij de breed geaccepteerde uitslag van de kiesraad. Daarmee geven ze een duidelijk signaal af: geen spelletjes, dit jaar.

Reageren? buza@refdag.nl