Wat is die Kist toch een zakkenvuller. Een slordige miljoen opstrijken, terwijl de gemiddelde werknemer te horen krijgt dat hij een kostenpost is voor zijn bedrijf, hoe mede door zíjn salaris de concurrentiekracht van het arme vaderland achteruit holt, waarom de stijging van zijn CAO-loon vooral ónder het niveau van de inflatie moet blijven.

In het opinieblad Forum van ondernemersorganisatie VNO-NCW roeit Kist tegen de stroom in. Hij een graaier? In geen geval. In de polder mag dan alles vlak zijn, in de internationale zakenwereld zijn pieken en dalen in de beloningsstructuur onontkoombaar. Als concerns van het kaliber ING bekwame bestuurders marktconform wil belonen, zullen ze de buidel moeten trekken. „Nederland kán niet de enige norm zijn voor ons.”

Een kijkje vlak over de grens. Uit jaarverslagen van Duitse ondernemingen blijkt dat de topmanagers van grote bedrijven vorig jaar gemiddeld 1,7 miljoen euro verdienden. In dat bedrag zijn de optieregelingen meegerekend. Net als hier schrijven de buren de stijging van de hoogste salarissen, want dat is ondanks de economische crisis in Duitsland het geval, toe aan de globalisering en de toenemende invloed van het Angelsaksische bedrijfsklimaat.

Beide zijn in dat opzicht kennelijk behoorlijk verder voortgeschreden dan in Nederland. Een inventarisatie van het Algemeen Dagblad wees recent uit dat de directieleden van vijftig beursgenoteerde bedrijven vorig jaar een basissalaris van zo’n 580.000 euro verdienden. Inclusief bonussen ontvingen zij gemiddeld 956.000 euro. Dat is 6,7 procent meer dan in 2001 en ruim boven het inflatiepercentage.

Naar die maatstaf gemeten, valt het inkomen van Kist zelfs relatief bescheiden te noemen. Op een ranglijst die Het Financieele Dagblad onlangs opstelde, komt zijn inkomen pas op de zestiende plek. Terwijl ING, na Koninklijke/Shell en Unilever, wel de derde onderneming van Nederland is. Topman Rijkman Groenink van ABN Amro sleepte in 2002 alleen al aan bonus het bedrag binnen waarop zijn waarde medebankier als basissalaris aanspraak maakt.

Een andere steun in de rug voor de redenering van Kist is dat de buitenlanders in de raden van bestuur van de Nederlandse internationals méér verdienen dan hun uit de klei getrokken collega’s. Reeds voor het vertrek van Aegon-topman Storm verdiende de Amerikaan Shepard, die hem zou opvolgen in de raad van bestuur, beter dan zijn chef. Hij is geen uitzondering. Bij de 25 bestbetaalde managers zitten slechts negen Nederlanders.

Een raad van commissarissen die buitenlands talent wil aantrekken én behouden, moet dus over de brug komen. Zo’n orgaan kan dan ook weinig met de emotionele kreet ”exhibitionistische zelfverrijking”. Dat laatste is een briljante vondst van voormalig premier Kok. Zijn ergernis stamt overigens uit de tijd voordat hij zelf als commissaris toetrad tot concerns als Shell en ING.

Aardig aspect van die Amerikaanse bedrijfscultuur is dat ook falende topmanagers een beloning krijgen voor hun wanprestatie. De gouden handdruk van oud-topman Smits, onder wiens leiding KPN steeds verder wegzakte in het schuldenmoeras, was 2,9 miljoen euro. Getronics kwam met 7,3 miljoen euro over de brug om het voortijdige vertrek van bestuursvoorzitter Van Voorst en financieel directeur Docter te bekostigen. Aftrekbaar van de belastingen, dat wel.

Een aspect van andere aard is de pensioenopbouw. De kosten bedroegen vorig jaar voor een bestuurder van een groot Nederlands bedrijf gemiddeld 235.000 euro, bijna het honderdvoudige van de pensioenkosten van de modale werknemer. Akzo Nobel, vorige week nog in het nieuws omdat het concern de werknemers de beleggingsrisico’s van hun pensioenopbouw voortaan zelf wil laten dragen, betaalde de vertrekkende Van Lede 455.000 euro aan pensioen. Daarnaast kreeg hij nog eens 844.000 euro aan pensioen én salaris vanwege zijn vervroegde pensionering.

Alle internationale wedijver ten spijt, kan dat niet een beetje minder? Inmiddels luidt het antwoord óók buiten de vakbeweging bevestigend. Het ongenoegen van minister Hoogervorst van Financiën spreekt boekdelen. Op de vergadering afgelopen maandag van aandeelhouders van KPN sprak hij zich uit tegen de beloningsuitwassen bij het telecombedrijf, waarin het Rijk grootaandeelhouder is. De VVD’er van onverdacht rechtse snit wil dat bedrijven meer belasting gaan betalen als zij kwistig strooien met bonussen en hoge optieregelingen.

Het voornemen heeft het akkoord gehaald dat de onderhandelaars van CDA, VVD en D66 hebben gesloten voor het vormen van een nieuwe regering. In een tijd waarin volgens het woensdag gesloten stuk „koopkrachtbehoud niet mogelijk” is, kunnen ook topmanagers best een pas op de plaats maken. Zo nodig met een beetje hulp uit Den Haag.

Bij ING denken ze er anders over. Om de toekomst van het financiële concern veilig te stellen, wil de raad van commissarissen de beloning van de raad van bestuur in de komende drie jaar met 40 tot 60 procent verhogen. Als dat gebeurt, past de bankverzekeraar eindelijk een marktconforme honorering toe. Gerekend naar Europese maatstaven.

De Amerikanen lachen om de hobbels in de polder. Intussen wordt het niveau van de pieken in de beloningen zelfs in het land van de onbegrensde mogelijkheden als wel bijzonder hoog ervaren. Heuvels zijn zo gek nog niet.