„Toen ik begon in 2002 als premier heb ik altijd gekozen voor goed overleg tussen de hoofdrolspelers en het werken aan eenheid binnen de partij. Ik heb nooit iets gevoeld voor een partij van verdeeldheid. Dat wekt verwarring en daarmee maak je jezelf veel te kwetsbaar. Mensen zien graag dat een partij een eenheid vormt”, stelt Balkenende in een interview met het blad van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA. In het jongste nummer van Christen Democratische Verkenningen, dat deze week verschijnt, wordt de balans van acht jaren kabinetten-Balkenende opgemaakt.

Balkenende herkent zich ook niet in het beeld van het rapport van de commissie onder leiding van Léon Frissen dat de CDA-top de nadruk te veel op economische onderwerpen heeft gelegd. „Ik heb voortdurend ook gesproken over thema’s als integratie, respect, de vraag hoe je met elkaar omgaat.”

Balkenende kijkt „met een zekere voldoening” terug op zijn regeringsjaren, omdat er „objectief gemeten, gewoon veel is gedaan en bereikt”. Volgens hem is er „veel gebeurd om Nederland toekomst Balkenende ontkent dat CDA-top gesloten wasbestendiger te maken”. Hij wijst onder meer op de hervormingen in de sociale zekerheid, de gezondheidszorg, het pensioenstelsel en de maatregelen om de overheidsfinanciën op orde te krijgen.

De oud-premier betreurt het echter dat er van de voorgenomen verandering van het ontslagrecht weinig terecht is gekomen. Balkenende wil zich niet uitlaten over het huidige minderheidskabinet van VVD en CDA, maar noemt de hervorming van de arbeidsmarkt wel „een gemiste kans” in het regeerakkoord.

Ook oud-CDA-minister Ab Klink vindt dat er iets aan het ontslagrecht gedaan had moeten worden. „Je knippert toch wel even met je ogen als je drie jaar lang oorlog loopt te maken met de PvdA en het vervolgens inlevert in de onderhandelingen met de PVV. Waarom geef je die agenda op? Is het je dan alleen maar te doen om te kunnen regeren? Ik ben daar dus heel sceptisch over”, zegt Klink in hetzelfde blad.

Uit het interview in Christen Democratische Verkenningen blijkt verder dat Balkenende de afgelopen acht jaar moeite had met de „hyperigheid van de media.” Volgens hem zijn media vooral geïnteresseerd in „lekkere quotes, in conflicten.” „Nederland wordt zo langzamerhand geregeerd door de waan van de dag. Elke dag en over elk onderwerp is er wel een opiniepeiling. Een hervormingsagenda vraagt juist om een bredere tijdshorizon. Hoe maak je Nederland toekomstbestendiger? In de media gaat het daar zelden over.”

Balkenende vond het verder lastig om goed om te gaan met wat hij institutionele weerstand noemt: organisaties die „het eigen belang boven het gemeenschappelijke belang stellen.”