Loekasjenko: Autoritair regeren past bij mij
MINSK (ANP) – Dat Aleksander Loekasjenko (56) zondag de presidentsverkiezingen in Wit-Rusland lijkt te hebben gewonnen, is voor niemand een verassing. Sinds hij zestien jaar geleden aan de macht kwam heeft hij zijn ijzeren greep op het land almaar verstevigd. „Een autoritaire stijl van regeren is karakteristiek voor mij, en dat heb ik altijd toegegeven”, zei hij later.
Na een referendum in 2004 werd uit de grondwet geschrapt dat een president maximaal twee termijnen kan aanblijven. Zijn herverkiezing twee jaar later was daarom geen enkel probleem. Loekasjenko won met een overweldigende uitslag van 83 procent.
De president heeft beschuldigingen van fraude altijd van de hand gewezen, maar vorig jaar zei hij opeens dat hij de uitslag van 2006 wel degelijk heeft beïnvloed om zijn populariteit wat naar beneden bij te stellen. „Ik gaf opdracht dat het niet 93 procent, maar iets rond de 80 moest zijn”, want een dergelijk hoge uitslag van boven de 90 procent was volgens hem psychologisch niet te bevatten. „Maar het was de waarheid”, aldus Loekasjenko, die in eigen land Batka (papa) wordt genoemd.
Loekasjenko groeide op met een alleenstaande moeder op het platteland in het oosten van Wit-Rusland en wist het tot manager van een grote staatsboerderij (kolchoz) te schoppen. Eind jaren tachtig ging hij de politiek in en wist zich als uitgesproken politicus in de kijker te spelen.
Toch kwam zijn verkiezingsoverwinning in 1994 voor velen als een verrassing. Deden tegenstanders eerst nog wat lacherig over de ‘houten klaas’; na zijn aantreden verging hen het lachen snel. Hij manifesteerde zich als een populistische en autoritaire leider die handig inspeelde op de hervormingsmoeheid van een deel van de Wit-Russische bevolking na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.
Hij draaide de eerste markthervormingen terug die tot dan toe waren doorgevoerd, herintroduceerde de Sovjetpraktijk van prijscontrole en verankerde de zwakke Wit-Russische economie stevig in de Russische invloedssfeer.
Loekasjenko heeft dit jaar voor het eerst de politieke teugels wat laten vieren, stellen waarnemers. Zo vonden er enkele kleinschalige protesten plaats in aanloop naar de verkiezingen die niet werden neergeslagen en mochten de negen uitdagers van Loeksjenko in debat op televisie. Volgens de oppositie doet hij dit alleen om een door de EU beloofde financiële injectie in ruil voor politieke en economische hervormingen.
Europa zag zijn kans omdat de relatie tussen Minsk en Moskou op de klippen leek te zijn gelopen, doordat Loekasjenko niet in het gareel van Rusland liep. Begin december toog Loekasjenko echter naar het Kremlin en zijn de banden hersteld. Moskou heeft wederom goedkope energieleveranties toegezegd en met de miljarden van Europa in het vooruitzicht kan Loekasjenko de sputterende economische motor in Wit-Rusland weer laten draaien.
