Overheid staat duurzaam investeren in de weg
De overheid maakt het bedrijven die duurzaam willen ondernemen vaak lastig, schrijft Farah Karimi. Het ontbreekt aan een stimulerend en koersvast beleid ten aanzien van maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Burgers en bedrijven willen steeds vaker verantwoord ondernemen op een manier die rekening houdt met zowel mens als milieu, maar de overheid gooit de deur keer op keer in het slot. In plaats van een stimulerend en koersvast beleid te voeren, maakt ze steeds de verkeerde keuzes en drijft ze goedwillende bedrijven tot wanhoop.
Zo maakte minister Verhagen vorige week bekend dat windmolens op zee en zonnecellen niet meer hoeven te rekenen op overheidssteun. Eerder drongen land- en tuinbouworganisaties, Bouwend Nederland, banken en maatschappelijke organisaties er herhaaldelijk bij de nieuwe regering op aan om bestaande fiscale voordelen voor groenfondsen niet af te schaffen. Zij stellen dat dit zal leiden tot een verlies van mogelijk 8 miljard euro aan maatschappelijk verantwoorde investeringen. Maar de regering gaat door, zij het dat de afschaffing –dankzij de ChristenUnie– in stappen plaatsvindt.
Een jaar geleden zegden tien topmannen van grote Nederlandse banken in een gezamenlijke verklaring toe meer te willen investeren in duurzame energie. Maar om succesvol te kunnen zijn riepen zij de regering ertoe op een duidelijk, meerjarig wettelijk systeem in te stellen ter bevordering van de financiering van duurzame energie. Een unieke kans om de miljarden aan investeringen door banken richting duurzame energie te sturen. Dat is belangrijk voor Nederland om de Europese klimaatdoelen te kunnen halen. Maar wat doet de regering? Ze voerde tot nu toe slechts wat „informele gesprekken” met de banken.
Een ander aspect van verantwoord ondernemen is mensenrechtenbeleid. Het grootste Nederlandse pensioenfonds (APG), pensioenbelegger MN Services en ASN Bank riepen de regering in het voorjaar op tot een wettelijk verbod op investeringen in clustermunitie. De regering legt deze oproep naast zich neer, ondanks het feit dat zij eerder het wereldwijde clustermunitieverdrag heeft getekend.
Ook bij de keuze, nog onder minister Bos, van de Royal Bank of Scotland (RBS) als huisbank van de overheid speelde maatschappelijk verantwoord ondernemen geen enkele rol. RBS ligt met name in Groot-Brittannië zwaar onder vuur vanwege investeringen in omstreden wapenproducenten en mijnbouwbedrijven. Nog steeds vallen financiële diensten niet onder het duurzame inkoopbeleid van de overheid. Banken die duurzamer zijn dan RBS hebben daardoor het nakijken.
Onlangs deden de duurzaamheidcommissies van alle politieke partijen, behalve de PVV, een belangrijke poging de deur voor duurzaam energiebeleid open te wrikken. Met de overhandiging van 45.000 handtekeningen aan de Tweede Kamer dwingen ze via een burgerinitiatief een Kamerdebat af over het falende overheidsbeleid voor verduurzaming van onze energievoorziening. Het is te hopen dat de Kamer de uitdaging aanneemt en de deur voor duurzaamheid weer openzet.
Maatregelen die van belang zijn om het maatschappelijk verantwoord ondernemen echt te bevorderen zijn:
Geef het goede voorbeeld door duurzaamheidscriteria in het eigen inkoopbeleid serieus te nemen. Laat ook de financiële sector vallen onder het duurzaam inkoopbeleid.
Verplicht bedrijven ertoe transparant te zijn over hun waardeketens met een jaarlijkse maatschappelijke rapportage.
Geef geen enkele overheidssteun aan bedrijven die direct of indirect betrokken zijn bij arbeidsrechtenschendingen zoals kinderarbeid en dwangarbeid.
Houd je aan afspraken: Nederland heeft verdragen getekend tegen de productie en verspreiding van diverse massavernietigingswapens die buitensporig veel burgerslachtoffers maken. Wees consequent en verbied investeringen hierin.
Draai goedlopende regelingen niet de nek om. Maak voorafgaand aan de voorjaarsnota met Nederlandse banken, private partijen en maatschappelijke organisaties een breed gedragen plan voor een nieuwe regeling die de kerndoelstellingen van maatschappelijke beleggingen ondersteunt.
Geef gas en haal de Nederlandse achterstand in Europa in als het gaat om duurzame energie. Stel een degelijk langjarig systeem in dat het aantrekkelijk maakt voor investeerders om in deze sector te investeren en geef garanties dat deze regeling niet iedere paar jaar weer op de schop gaat.
Tot slot: De ontwikkeling van en omslag naar een duurzame economie lukken alleen als bedrijven en de overheid hun verantwoordelijkheid nemen, bereid zijn om samen te werken en consequent zijn. Bovenal moet de overheid stoppen met op de rem te trappen.
De auteur is algemeen directeur van ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib.
