In het centrum van Near East Ministry (NEM) in Voorthuizen debatteerden Hoogendijk en Lammerts van Bueren woensdagavond onder grote belangstelling met elkaar.

Hoogendijk, docent geschiedenis aan het Griftland College in Soest en woordvoerder van de interkerkelijke open Bijbelstudiestichting In Perspectief, toonde zich een voorstander van het evangelisch universalisme. Dat betekent dat uiteindelijk iedereen gered wordt, maar wel door het oordeel heen. Hij noemde dat universalisme geen ontkenning maar een verscherping van het oordeel. Straf en oordeel leiden naar zijn mening tot inkeer en ontferming.

Lammerts van Bueren, theoloog en directeur van NEM, is een tegenstander van het evangelisch universalisme. Het is de mens gezet eenmaal te sterven, en daarna het oordeel. Daarmee is het leven op aarde bepalend voor het oordeel. Mensen die volharden in hun zonden, worden veroordeeld omdat ze weigeren genade en vergeving te aanvaarden. Hij zei zich Hitler en Stalin niet in witte kleding aan het bruiloftsmaal te kunnen voorstellen. Hoogendijk: „En wat nu als Hitler zich twee minuten voor zijn dood bekeerd heeft?”

Hoogendijk noemde het evangelisch universalisme het beste van het calvinisme en het evangelische gedachtegoed. Calvinisten hechten volgens Hoogendijk te weinig aan Gods liefde. Evangelischen doen tekort aan Gods almacht. Het universalisme neemt Gods almacht volledig serieus (de calvinistische inbreng) maar het rekent ook helemaal met Gods liefde (de evangelische kant). Hoogendijk sprak van een „refogelisch godsbeeld.”

Lammerts van Bueren zei huiverig te zijn voor tekstentheologie, omdat hij de Bijbel in zijn verband wil lezen. Hij erkende dat er teksten zijn waar hij niet uitkomt, zoals in Romeinen 5. De NEM-directeur stelde echter dat mensen weinig over God weten en dat er een mysterie blijft. Hij vreest dat, wanneer hij het mysterie zou oplossen, hij in een dwaalleer zou terechtkomen. Hij wil recht doen aan zowel de uitverkiezing door God als de verantwoordelijkheid van de mens.

Hoogendijk: „Het is een beetje calvinisme en een beetje arminianisme.” Lammerts van Bueren: „Ik ben volledig calvinist als het gaat om Gods liefde en Gods soevereiniteit. Ik wil het spanningsveld tussen Gods uitverkiezing en de verantwoordelijkheid van de mens laten staan. In de kerkgeschiedenis is te vaak geprobeerd die spanning weg te halen.” Hoogendijk: „Het laten staan van de spanning is al een flinke stap voorwaarts.”

Een aanwezige vroeg of mensen die nooit van Jezus gehoord hebben, naar de hel gaan. Lammerts van Bueren antwoordde dat ieder die in dit leven zijn vertrouwen op Christus stelt behouden wordt, maar hij deed geen uitspraak over anderen.

Een andere vragensteller vroeg hoe Hoogendijk denkt over mensen die de liefde van God pertinent afwijzen. Hoogendijk herinnerde aan een briefje van iemand die in oorlogstijd veel leed, maar niettemin schreef dat het kwaad van anderen zijn mededogen opwekte. „Die man heeft het hart van God gezien.” Er komt volgens hem een moment dat iedere knie zich zal buigen voor Jezus en dat ieder mens van harte zal zeggen: „Jezus is Heer.”

Lammerts van Bueren: „Elke knie zal buigen voor Jezus, maar niet iedereen zal het vrijwillig doen. Ik kan me niet voorstellen dat Hitler dat eenmaal van harte zal belijden.”

Hoogendijk: „De mensen hebben op de aarde geen vrije keus. De vrije wil is maar zeer beperkt. Maar als de mensen voor God staan en alle illusies wegvallen, hebben ze wel een vrije keus.”