Binnen vijftig jaar zal door de vergrijzing 30 procent van de inwoners van Europese Unie ouder zijn dan 65. Momenteel heeft 16 procent van de EU-inwoners de pensioengerechtigde leeftijd. Dat blijkt uit onderzoek van het Economisch Bureau van ABN Amro, dat maandag is gepubliceerd.

De economen stellen een breed pakket met stevige ingrepen voor om de pensioenproblemen terug te dringen. Een belangrijke maatregel is verhoging van de pensioenleeftijd. Hierdoor betalen ouderen langer pensioenpremies en dalen de uitgaven, omdat de 65-plussers nog niet teren op de pensioenpot.

Op zich is later met pensioen gaan geen slechte oplossing omdat ook de levensverwachting van mensen toeneemt, aldus ABN-econoom D. van den Brink. „Er zal pijn geleden moeten worden. Linksom of rechtsom.”

Een probleem van deze ingreep is echter dat de overheden de ouderen wel moeten stimuleren om aan het werk te blijven. Gebeurt dat niet, dan zullen de pensioenkosten weliswaar dalen, maar nemen andere sociale lasten toe, zoals de uitkeringen voor werkloosheid of arbeidsongeschiktheid. Vakcentrale FNV noemde een hogere pensioenleeftijd eerder onbespreekbaar.

Een andere oplossing om de kosten enigszins te beteugelen, is volgens ABN Amro het loslaten van de koppeling tussen de loonsstijging en de verhoging van de pensioenen, de zogeheten indexering. Wanneer de AOW-uitkering wordt gekoppeld aan de inflatie, blijven de kosten beperkt. In Nederland heeft praktisch iedereen van 65 jaar en ouder recht op AOW. Dat is het basispensioen, ofwel de eerste pijler van het Nederlandse pensioenstelsel. De AOW wordt opgebracht door de belastingbetaler.

Voor Nederland is het van belang dat er meer mensen gaan werken, aldus de onderzoekers. Als de huidige arbeidsparticipatie niet omhooggaat, staan er over veertig jaar tegenover elke drie gepensioneerden slechts vier werkende Nederlanders die hun AOW moeten opbrengen.

De kosten voor aanvullende pensioenen, die doorgaans worden verzorgd door pensioenfondsen, kunnen worden teruggebracht door een deel van de uitkering afhankelijk te maken van de prestaties van een fonds. Een deel van pensioeninkomsten uit de zogeheten tweede pijler is dan afhankelijk van het salaris van een werknemer en een deel van de rendementen die een pensioenfonds behaalt.

De economen van ABN Amro pleiten voor snel ingrijpen. Het pakket maatregelen dat de bank heeft samengesteld moet voorkomen dat de EU in 2050 met een pensioentekort kampt. Als de Unie enkele jaren wacht met ingrijpen, zijn nog hardere maatregelen nodig, aldus de onderzoekers.