Eigenlijk had het proces vorige week al moeten beginnen, met vier Bosnisch-Servische (ex-)officieren in het beklaagdenbankje: Vidoje Blagojevic, Dragan Obrenovic, Momir Nikolic en Dragan Jokic. Op de valreep besloot Nikolic echter schuld te bekennen voor een van de punten van de aanklacht, etnische vervolging. Hoofdaanklaagster Carla Del Ponte liet in ruil daarvoor het zwaarste punt van de aanklacht, genocide (volkenmoord), vallen.

De schuldbekentenis van Nikolic was de eerste van een van de medeorganisatoren van de moord op duizenden moslims uit Srebrenica. Uit Nikolic’ betoog blijkt ook dat de massamoord op de vroege ochtend van 12 juli 1995, de dag na de val van de enclave, al gepland was. Op die dag onderhandelde de Bosnisch-Servische legerleider Mladic voor de vorm nog met overste Karremans, de commandant van het Nederlandse VN-bataljon Dutchbat, dat Srebrenica had moeten beschermen.

De eerste schuldbekentenis van een Bosnisch-Servische officier inzake Srebrenica is ook een zware dobber voor zijn medeverdachten, want Nikolic heeft beloofd tegen hen te getuigen. Met name voor Blagojevic is Nikolic’ verklaring belastend.

Aangezien Nikolic bekend heeft, hoeft zijn schuld niet meer bewezen te worden en zullen tijdens het proces alleen de drie overige Bosnische Serviërs in het beklaagdenbankje zitten. Met Nikolic zullen na het zomerreces hoorzittingen worden gehouden ter bepaling van een gepaste straf.

De officieren in de Blagojevic-zaak waren allen ondergeschikten van de Bosnisch-Servische generaal Radislav Krstic. Die was eerst stafchef en vervolgens commandant van het Bosnisch-Servische Drina-Korps dat de verovering van Srebrenica plande en uitvoerde.

Krstic stond van maart 2000 tot juni 2001 terecht voor het tribunaal. Onder de tachtig getuigen die werden gehoord, waren tal van Dutchbatters en overlevenden van massaexecuties. Krstic werd in augustus 2001 tot 46 jaar veroordeeld wegens genocide. Dat is de hoogste straf die het VN-hof in Den Haag ooit heeft opgelegd, en de enige veroordeling wegens genocide tot nu toe. Krstic’ hoger beroep loopt nog.

Het eerste Srebrenica-proces voor het tribunaal was dat van Drazen Erdemovic, een Bosnische Kroaat die als eenvoudig soldaat meevocht met de Bosnische Serviërs. Hij werd naar eigen zeggen gedwongen mee te doen aan de massaexecuties en heeft tientallen moslims doodgeschoten. Hij vertelde zijn verhaal aan een Franse journalist en werd in 1996 door Joegoslavië uitgeleverd aan het tribunaal.

Erdemovic toonde berouw en was erg behulpzaam voor Jean-René Ruez, die jarenlang het Srebrenica-onderzoek van het tribunaal leidde. Erdemovic kreeg uiteindelijk in hoger beroep maar vijf jaar cel en is al weer op vrije voeten. Ruez wordt, na de openingspleidooien van de aanklagers, de eerste getuige in de Blagojevic-zaak.