De afgelopen twee maanden hebben de autoriteiten in Polen en Roemenië een offensief gelanceerd tegen winkeltjes die –legale– verdovende middelen op straat verkopen. Meer dan duizend van zulke Poolse zaken zijn in oktober binnengevallen. Veel daarvan zijn om redenen van hygiëne direct gesloten. In vijf gemeenten in Roemenië zijn dergelijke zaakjes intussen verboden.

In beide landen is flinke media-aandacht geweest voor jongeren die in het ziekenhuis moesten worden opgenomen na het gebruik van verdovende middelen. Vooral de synthetische middelen worden steeds populairder, op basis van cannabis of van mephedrone, een stof die nog maar een paar jaar op de markt is en qua effect vergelijkbaar is met cocaïne en xtc.

Het zijn middelen die (nog) niet verboden zijn, maar worden verkocht als plantenvoeding, badzout of geurmiddel. Verkopers delen stellig mee dat het niet voor consumptie is – maar verkopen het wel voor 15 euro per halve gram, en zetten op de verpakking dat je het „niet moet toedienen als de plant gezondheidsproblemen heeft.”

De handel vindt grotendeels online plaats, waardoor hij moeilijk te controleren is. De meeste aanbieders zitten in Engeland, Duitsland, Nederland en –op de vierde plaats– Roemenië.

De effecten op de gezondheid zijn nog niet diepgaand onderzocht, vooral van het nieuwe mephedrone. Voorstanders zeggen dat de stof niet slechter is dan de bekende illegale drugs, en dat het zelfs helpt om ervan af te komen. De meeste jongeren die in het ziekenhuis werden opgenomen, hadden een overdosis genomen of hadden het middel zelf gemixt.

Maar naar wat de ‘juiste’ dosis is, valt alleen maar te gissen. Op de pakjes staat geen enkele informatie over ingrediënten en het wetenschappelijk onderzoek staat nog in de kinderschoenen, vooral in Oost-Europa. Volgens de Nationale Anti-Drugsdienst (ANA) in Roemenië zijn er als gevolg van legale verdovende middelen alleen al in de eerste helft van het jaar drie keer zo veel mensen in het ziekenhuis gekomen als in 2009. Dat kan komen door een groeiend gebruik, maar ook door een groeiende concentratie gevaarlijke stoffen. Verschijnselen waren onder andere verlamming, verlies van spraak en paranoia.

„Het lijkt erop dat deze synthetische drugs sneller en langer werken dan de bekende verboden middelen”, zegt Adriana Samson van de ANA, die met patiënten werkt. „Tekenen wijzen erop dat ze zowel geestelijk als lichamelijk verslavend zijn.”

De Europese Unie heeft opgeroepen het gebruik van mephedrone te verbieden. Een aantal landen in Oost-Europa zette de meest voorkomende cannabinoïden sinds vorig jaar al op de lijst van verboden middelen.