Mexicaanse toestanden in en rond Eindhoven. Conflicten in de drugswereld eisen hun tol.
Zondag werden meer dan hon­derd kogels afgevuurd op een Eindhovens huis van een drugs­
handelaar. In de weken daarvoor werden twee Eindhovena­ren geliquideerd. Eerder was cof­
feeshop Carpe Diem in Helmond doelwit van aanslagen. Burgemeester Jacobs van die stad is na bedreigingen in verband met zijn drugsbeleid ondergedoken. De beschoten coffeeshop is onmiddellijk gesloten.

Hoe ernstig is de situatie? Heerst er anarchie door toedoen van drugsbendes?

Spapens, die enkele jaren geleden twintig georganiseerde wietbendes in het zuiden van Nederland onderzocht: „Het is volstrekt onacceptabel en zorgelijk dat een burgemeester moet onderduiken. Dit mogen de autoriteiten niet over hun kant laten gaan. Kennelijk vinden criminelen dat ze met de komst van een coffeeshop in Helmond te veel concurrentie kregen, al ken ik de precieze toedracht van deze zaak niet.”

De wietteelt is in handen van zware criminelen?

„Er zijn nog wel, zeg maar, de lieve hippies die op een zolderkamertje een wietplantje telen, maar wietteelt is vooral een wereld van keiharde criminelen in georganiseerd verband. Denk aan de productie van 50.000 planten in een kas. Misdadigers die voorheen in de handel in harddrugs en xtc actief waren, zie je terug in de wietteelt. In dat milieu worden conflicten meer dan eens met wapens beslecht.”

Uit het onderzoek van Spapens blijkt dat wietbendes vooral bestaan uit autochtone misdadigers, onder wie kampers, „maar ook mensen uit achterstandswijken en Brabantse dorpen.” Verder figureren in die criminele groeperingen ook Marokkanen en Turken.

Nederland is uitgegroeid tot een „marktplaats” voor wiethan­del, stelt de Tilburgse criminoloog. Er gaan miljarden euro’s in om. „Het liberale drugsbeleid lokt mensen vanuit het buiten­land naar Nederland. Naast de gedoogde coffeeshops ontstond er ook een omvangrijke illegale handel in drugs. Neem een Duitser uit Hamburg. Die ging dertig jaar ge­leden naar een grensplaats in Nederland en kocht zijn paar grammen wiet bij een gedoogde coffeeshop. Zijn vrienden in Ham­burg wilden ook wel van dat spul. Dus dacht die man: dat is goede handel. In de loop der jaren is zo naast de coffeeshops in de grensstreken een complete infrastructuur ontstaan van dealpanden en kilohandelaars met afnemers in de buurlanden.”

Topmensen bij Justitie zeggen dat veel wietbendes hun gang kunnen gaan.

„Dat is zeker een probleem. Aanpak van wiethandel staat over het algemeen laag op het prioriteitenlijstje. Een paar jaar geleden is weliswaar de Task­force Aanpak Georganiseerde Hennepteelt opgericht, maar hun boodschap dat de wiethandel moet worden aangepakt, komt blijkbaar nog niet zo over.

Voor de politie is het frustrerend dat kopstukken van wietbendes er met een relatief lichte straf vanaf komen. In een onderzoek naar een wietbende waar meer dan tien rechercheurs een jaar lang aan werkten, kreeg een hoofdverdachte uiteindelijk 2,5 jaar cel opgelegd. Die man staat zo weer buiten en vervolgt zijn activiteiten. Rechters zijn veel te schappelijk en denken te rooskleurig over wiethandel. Ze hebben de wettelijke mogelijkheid om veel hogere straffen op te leggen.”

Dreigt in Nederland een staat in de staat?

„Criminelen stoppen hun miljoenen niet in een oude sok. Het geld wordt gebruikt voor de aankoop van vastgoed. Zo zijn er signalen dat Brabantse en Limburgse criminelen in de regio panden kopen met crimineel geld. Dat betekent een vermenging van boven- en onderwereld.”

Kunnen de Nederlandse autoriteiten de problemen aan?

„De handel in xtc hebben we aardig onder controle gekregen. Dat had ook te maken met inmenging vanuit het buitenland. Premier Kok heeft rond het jaar 2000 tijdens een persoonlijk gesprek enorm op zijn falie gehad van toenmalig president Clinton van Amerika in verband met de xtc-handel in Nederland. Toen heeft Kok de top van het openbaar ministerie bij elkaar geroepen en bevolen dat die xtc-handel moest worden aangepakt.” Lachend: „Misschien is het opnieuw nodig dat een hoge piet uit het buitenland hard met de vuist op tafel slaat.”