„Kijk”, zegt Winfred Oppong, terwijl hij een e-mail op zijn computerscherm tevoorschijn roept. „Hier doen we het allemaal voor.” Een luisteraar uit Burundi bedankt voor het radioprogramma over aids en geeft aan dat hij zijn levensstijl wil veranderen. „Ik heb besloten af te zien van seks voor het huwelijk”, schrijft hij. „Voorlichting is hard nodig”, benadrukt Oppong, werkzaam bij Trans World Radio in Zuid-Afrika en deze week te gast in Nederland. „Het mooiste is wanneer mensen in hun hart geraakt worden, zodat de verandering echt van binnenuit komt.”

Trans World Radio (TWR) is begin jaren negentig gestart met uitzendingen rond het thema hiv/aids. „Ze voorzien nog altijd in een grote behoefte”, zegt Oppong. „We wijzen op het belang van medicatie, voeding en opvang door familie. Simpele aanwijzingen kunnen soms al levens redden.”

Volgens een peiling uit 2007 bereikten de TWR-programma’s over aids toen in heel Afrika een kleine 11 miljoen mensen. Oppong: „Ik denk dat dit aantal sindsdien fors gestegen is. Via pastors, jeugd- en gezondheidswerkers bereiken we snel steeds meer mensen.”

TWR organiseert in het verlengde van de programma’s bijeenkomsten voor verschillende doelgroepen, zoals vrouwen, kinderen en (kerk)leiders. Binnen de kerken leefden lange tijd vooroordelen tegen aidspatiënten, aldus Oppong. „Ze werden de deur gewezen met de opmerking dat ze zondaars waren. Wij proberen met onze programma’s dat beeld bij te stellen en te benadrukken dat ook aidspatiënten in de kerk welkom horen te zijn. Voor ieder geldt het Evangelie van Jezus Christus.”

Het negatieve beeld van de kerk zit diep bij veel mensen, merkt de radiomaker. „Ze wantrouwen het feit dat ze vroeger niet welkom waren en nu opeens wel. Maar ook in de kerken is er veel veranderd. Er zijn zelfs gespreksgroepen voor pastors met hiv/aids. Die treden ook als zodanig naar buiten.”

De Ghanees erkent dat in delen van de kerk het stigma nog altijd groot is. Bovendien verschilt de mate van acceptatie per land. „Dat hangt ook samen met het aantal besmette mensen. Hoe meer er zijn, hoe groter de acceptatie. In een land als Swaziland is er in iedere familie wel iemand met de ziekte.”

In de nabije toekomst wil TWR extra aandacht geven aan mensen met tuberculose. Oppong: „Tbc treedt vaak op bij mensen met aids, omdat hun immuunsysteem is aangetast. Mensen associëren tbc nu met aids, waardoor er een taboe rond tbc is ontstaan. Mensen durven daardoor niet naar de kliniek en overlijden aan de ziekte, terwijl die eenvoudig te genezen is.”

Daarnaast wil de organisatie zich vooral richten op de jongeren en kinderen. „Het is belangrijk dat zij overtuigd raken van de waarde van het Woord van God voor hun gedrag. Dat kan ook voor de volgende generaties heilzaam werken.”

Bij de Tanzaniaanse predikant Amin Sendewa en zijn vrouw werd tien jaar geleden het hiv-virus vastgesteld.

„We wisten het op een gegeven moment van elkaar, maar hadden het nog niet verder verteld”, blikte de lutherse geestelijke deze zomer terug in de Tanzaniaanse krant The Citizen. Toch werd er in de buurt al snel over gepraat: „De dominee heeft aids. Zijn kind is gestorven en kun je niet zien dat zijn vrouw ziek is?” ging de tamtam.

Een ouderling belde op een dag op en zei enkel: „Heb je al boete gedaan? Ik hoorde dat je hiv hebt.” Sendewa’s vrouw stierf in juli 1999. „Ik geloof dat de stigmatisering haar gedood heeft.”

In 2004 hoorde de pastor van een organisatie van religieuze leiders met hiv/aids. Toen besloot hij openlijk voor zijn status uit te komen. „Het stigma is nog altijd groot, maar ik wil mensen sterk aanmoedigen zich te laten testen. Ook geestelijken.”

Bron: The Citizen, juli 2010.