KLM-topman L. van Wijk moest vanochtend in Amstelveen een weinig opwekkende boodschap brengen. De gevolgen van de internationale malaise in de luchtvaart komen hard aan. „De toekomst van KLM staat op het spel”, aldus een somber gestemde Van Wijk. „De situatie in de luchtvaart is definitief veranderd.”

Het grootste verlies in de KLM-geschiedenis lijkt volgens de topman niet alleen „dramatisch”, maar „is het ook.” Toch is er volgens hem „geen reden voor paniek.” Wel ziet hij alle reden om het kostenniveau van de maatschappij drastisch te reduceren.

De situatie in de sector is slecht. De luchtvaart voelt nog altijd de gevolgen van de aanslagen van 11 september, de prijsbrekers maken het leven van de traditionele luchtvaartmaatschappijen zuur, terwijl de bedrijfstak kampt met de ingrijpende gevolgen van de SARS-epidemie. KLM maakte maandag bekend een kwart minder passagiers naar het Verre Oosten te vervoeren.

Het donderdagochtend bekendgemaakte verlies van 416 miljoen euro is verdrievoudigd ten opzichte van de 156 miljoen euro een jaar eerder. Daarin zijn nog niet eens gevolgen van SARS verwerkt. In het slechte resultaat is echter wel de boete van 171 miljoen euro opgenomen die KLM moet betalen aan Alitalia, wegens het verbreken van de samenwerking.

Ook het vierde kwartaal van het afgelopen gebroken boekjaar 2002-2003 was met een verlies van 447 miljoen euro erg slecht. KLM heeft over het hele gebroken boekjaar een omzet geboekt van 6,49 miljard euro, tegen 6,53 miljard een jaar eerder. Het operationele verlies bedroeg 133 miljoen euro, tegen een verlies van 94 miljoen over 2001-2002.

KLM is er nog niet uit welke banen in het bedrijf worden geschrapt. Een inventarisatie is nog niet afgerond. De luchtvaartmaatschappij scherpte donderdagochtend de vorige maand aangekondigde inkrimping van het aantal banen aan. De banen zullen bedrijfsbreed worden geschrapt. Bovendien kan het aantal oplopen, terwijl er zeker 1000 van de 3000 gedwongen op straat zullen worden gezet. FNV Bondgenoten heeft zich al gekeerd tegen gedwongen ontslagen.

KLM gaf donderdagochtend geen concrete verwachting voor het komende boekjaar. De maatschappij verwacht in ieder geval geen snelle verbetering van de resultaten. Voor de luchtvaartmaatschappij is overleven eerste prioriteit geworden. Tot voor kort kon KLM terugvallen op een riante kaspositie van 1,4 miljard euro. Maar met de huidige verliezen door de crisis die zijn weerga in de geschiedenis niet kent, teert het bedrijf snel in. De kaspositie is gekelderd naar 919 miljoen euro.

KLM wil volgens een donderdagochtend gepresenteerde nieuwe strategie op 1 april 2005 weer een rendement van 10 procent uit het geïnvesteerde vermogen bereiken. Daarvoor heeft het bedrijf donderdagochtend een breed scala aan maatregelen aangekondigd. „We willen meer doen met minder mensen”, vatte Van Wijk samen. „De grootste uitdaging is dat we het verleden van ons afschudden.”

KLM wil deels op eigen kracht en deels door samenwerking in allianties de crisis overleven. Onderhandelingen met Air France en British Airways zijn door de oorlog in Irak geïntensiveerd. Van Wijk verwacht in de nabije toekomst duidelijkheid over de keus voor een nieuwe partner te kunnen geven.