Behalve genoemde landen zijn ook Estland, Letland, Slowakije, Polen, Tsjechië en Cyprus uitgenodigd zich in mei volgend jaar bij de huidige vijftien lidstaten te voegen. Cyprus houdt daar als enig kandidaat-lid geen referendum over.

Het referendum in Litouwen is eigenlijk al begonnen op 29 april. Sinds die datum kunnen Litouwers per post hun stem uitbrengen. Op de postkantoren in districten waar grote groepen minderheden wonen, waaronder de hoofdstad en het district Vilnius, krijgen de kiezers stembiljetten uitgereikt met vertalingen in het Russisch of het Pools. Bijna 10 procent van de bevolking is van Russische en 7 procent van Poolse afkomst. Donderdag sluit de stemming per post.

Van de drie Baltische staten is Litouwen het land waar het minst wordt getwijfeld aan een positief antwoord. Volgens recente peilingen zal ruim 65 procent van de kiezers „ja” zeggen tegen toetreding tot de Europese Unie.

Het antwoord van de Litouwers mag dan zo goed als zeker zijn, de geldigheid van het referendum is dat allerminst. Daarvoor is namelijk een opkomst van ten minste 50 procent van de kiesgerechtigden nodig en Litouwers blijken geen enthousiaste stemmers. Bij de presidentsverkiezingen van afgelopen winter nam slechts 52 procent van de ongeveer 2,7 miljoen kiesgerechtigden de moeite zijn stem uit te brengen.

President Rolandas Paksas heeft daarom uitgebreid campagne gevoerd om de bevolking naar de stembus te krijgen. Hij reist naar dorpen om de inwoners te motiveren en er rijdt een informatieve en wervende ’Eurobus’ met popgroepen door het land. Al geruime tijd hangen overal in het land grote posters met de tekst „De beslissing van je leven” en daaronder „Laten we Europeaan zijn”.

Politiek commentatoren in Litouwen zien geen alternatieven; als het kleine land niet tot de Europese Unie gaat behoren, dreigt het volgens hen in het economische en politieke niemandsland tussen Kaliningrad en Wit-Rusland terecht te komen. Alle belangrijke partijen in Litouwen zijn dan ook voorstander van toetreding en de massamedia voeren gemeenschappelijk een pro-Europa-campagne.

Tegenstanders in Litouwen van het EU-lidmaatschap zijn er wel. Zo vrezen veel boeren voor hun toekomstige subsidies. Ook de aanstaande sluiting van de omstreden kerncentrale Ignalina, een voorwaarde van de EU voor toetreding van Litouwen, ligt gevoelig, omdat het land daarmee zijn zelfvoorziening in elektriciteit opgeeft. De regeling die Vilnius heeft getroffen met Kaliningrad is evenmin populair. Als ook Polen toetreedt tot de EU wordt Kaliningrad een Russische enclave. Voor de inwoners daarvan moest er een doorreisregeling komen.

De anti-Europeanen hebben zich echter niet verenigd, waardoor hun argumenten bijna niet in het openbaar worden gehoord of besproken. In peilingen komen de nee-stemmers uit op ongeveer 13 procent. De ja-stemmers hopen dat die allemaal naar de stembus gaan en zich niet beperken tot een stil protest. Hun stemmen zijn mogelijk hard nodig om de minimale opkomst voor een geldig referendum te halen.