Directeuren zijn pessimistisch over de werkgelegenheid en omzet van hun bedrijven en zien geen verdere groei van de investeringen. Dit blijkt uit een enquête onder 400 algemeen directeuren die onderzoeksbureau Motivaction maandagochtend heeft gepubliceerd.

Het percentage ondernemers dat verwacht dat hun orders zullen toenemen, is tot 35 gedaald. In september verwachtte nog 43 procent van de ondernemers een verbetering van de orderpositie voor de komende twaalf maanden. Het percentage ondernemers dat een verslechtering van de orderpositie verwacht, is gestegen van 14 naar 20.

De verwachtingen over de winstgevendheid vertonen dezelfde trend. Het aantal ondernemers dat meer winst verwacht te gaan maken, is gedaald van 39 tot 33 procent. Het aantal directeuren dat een lagere winst verwacht, is gestegen van 18 naar 25 procent.

De directeuren zijn ook pessimistisch gestemd over hun investeringen. Ze menen dat die niet zullen toenemen in de komende twaalf maanden. Het aantal ondernemers dat de komende twaalf maanden een groei van de investeringen verwacht, is met 29 procent precies gelijk aan het aantal dat minder verwacht te gaan investeren. A. Barens van het economisch bureau van F. van Lanschot Bankiers: „Met name de geringe investeringsbereidheid is zorgwekkend, aangezien investeringen een belangrijke pijler moeten vormen voor een economisch herstel.”

Verder is het aantal ondernemers dat een toename van het personeelsbestand verwacht even groot als het aantal dat minder personeel denkt nodig te hebben, namelijk 24 procent.

Op basis van de verwachtingen over vier economische indicatoren -orderpositie, winstgevendheid, investeringen en werkgelegenheid- berekent Stichting TrendMeter tweemaal per jaar de zogenoemde TrendMeter Index over het verwachte ondernemingsklimaat voor middelgrote bedrijven. Het ondernemingsklimaat is sinds de herfst verslechterd tot 6 punten vergeleken met 17 punten in september. Dat is het laagste niveau sinds de aanvang van het TrendMeter-onderzoek in 1994.

Ook de verwachtingen over de groei van de omzet zijn in vergelijking met september vorig jaar verder versomberd. Het percentage ondernemers dat een toename van de verkopen verwacht is 44, tegen 52 in het vorige onderzoek. In september verwachtte 13 procent een daling, nu 21 procent.

Vooral de bouwnijverheid verwacht een moeilijk jaar. De directeuren hebben ook geen al te rooskleurige verwachtingen over de ontwikkeling van de Nederlandse economie. Maar liefst 63 procent van de ondernemers verwacht dat de economische situatie in de komende twaalf maanden zal verslechteren, terwijl slechts 13 procent een verbetering verwacht.

Overigens ziet 80 procent van de directeuren de slechte economische situatie als een kans en een uitdaging. Om de economische malaise het hoofd te bieden, heeft een even groot percentage maatregelen genomen of gaat deze nemen. Daarbij gaat het in bijna alle gevallen in eerste instantie om een reductie van personeel of beheersing van de loonkosten.

Ook uit de vandaag verschenen Conjunctuurmonitor van het economisch onderzoeksbureau EIM blijkt dat het bedrijfsleven somber is gestemd. De ondernemers gaan dit jaar uit van een verdere verslechtering van de winst en rekenen in 2003 niet meer op een herstel van het productievolume. De bedrijven verwachten dat pas volgend jaar dit weer licht aan zal trekken.