Verlegenheid over God komt mens goed uit
ZOETERMEER – De huidige nadruk in de moderne cultuur op de onkenbaarheid van God past goed bij de verlegenheid die zij heeft met God. Maar in feite projecteert zij daarmee haar verlegenheid met God op God Zelf, stelt dr. Arjan Markus. „Het is alsof men het wel zo prettig vindt dat God onkenbaar is.”
Dat schrijft dr. Arjan Markus in zijn deze week verschijnende boek ”Adieu God. Over het afscheid van de persoonlijke God” (uitg. Meinema, Zoetermeer). Het boek verschijnt deze week met het oog op de synode van de Protestantse Kerk in Nederland die zich buigt over de notitie ”Spreken over God”, mede naar aanleiding van het boek van ds. K. Hendrikse, ”Geloven in een God die niet bestaat”.
Dr. Markus, hervormd predikant te Utrecht, noemt in zijn boek ds. Hendrikse niet, wel wil hij het gesprek aangaan met mensen die het moeilijk vinden om in deze tijd in een persoonlijke God te geloven.
De schrijver zegt reserves te hebben bij mensen die over God praten „alsof ze het over hun buurman hebben”, maar evenzeer heeft hij zijn voorbehoud ten opzichte van „atheïstische fundamentalisten” die alles zeker menen te weten en ook zeker weten dat er, behalve deze empirische waarneembare werkelijkheid, niets is.
God is een werkelijkheid die de kenmerken heeft van een persoon, aldus de schrijver. Het geloof in een persoonlijke God is daarom voor hem bijna altijd verbonden met de veronderstelling dat God Zich in Zijn communicatie en activiteiten richt op onze werkelijkheid. Juist deze persoonlijke God wordt door de wetenschappelijke bril van ons fysisch verklaren weggefilterd. Ten onrechte, want de wetenschappelijke kijk op de wereld als een empirische werkelijkheid is niet de enige manier van kijken. In feite is de wetenschappelijke bril een soort levensbeschouwing geworden.
Volgens dr. Markus is geloof in een persoonlijke God niet strijdig met aannames over natuurlijke processen (zoals ontstaan van de aarde) of in conflict met hedendaagse waarden zoals autonomie en vrijheid. God handelt volgens hem niet op een „dictatoriale” manier en schept ruimte voor mensen om hun eigen verantwoordelijkheid voor het leven te kunnen nemen.
Dr. Markus noemt het niet verwonderlijk dat er meer aandacht is voor de zogeheten ”negatieve” theologie, die stroming in de theologie die de onkenbaarheid van God benadrukt. „Toch is er een belangrijk verschil tussen hedendaagse sympathisanten van ontkennend spreken over God en die van vroeger. Want negatieve theologen van vroeger ontkenden in hun spreken over God al die aanduidingen van God niet omdat ze níéts over God zouden zeggen, maar omdat ze te wéínig zeggen over God.”
