Hoe kunnen we ons gezamenlijk betaalmiddel meer crisisbestendig maken? Die vraag vormde het hoofdgerecht bij het jongste overleg tussen de regeringsleiders. De maatregelen waartoe zij besloten, zijn ingrijpend: een beoordeling van de ontwerpbegrotingen door de Europese Commissie, scherp toezicht op het economisch beleid, preventieve sancties bij een dreigende ontsporing van het tekort en semi­automatische boetes bij wanprestaties. „Een solide, robuust pakket”, aldus Van Rompuy.

Brussel verwerft ontegenzeglijk meer macht, het kijkt straks voortdurend over de schouders van de nationale regeringen mee. Wie zich netjes gedraagt, hoeft niets te vrezen, maar wie de regels ter bescherming van de euro aan zijn laars lapt, weet zich onder curatele geplaatst.

Nu afwachten hoe streng het uitgezette regime in de praktijk uitpakt. Tot dusver kwamen overtreders immers altijd onder een straf in het kader van het stabiliteitspact uit.

Het traditionele oktoberberaad werd overigens overschaduwd door de wens van Duitsland om twee punten in het Verdrag van Lissabon op te nemen: een permanent crisismechanisme voor de onverhoopte omstandigheid dat een land het vertrouwen van de financiële markten verliest en de mogelijkheid om het stemrecht van een lidstaat op te schorten als die het niet zo nauw neemt met de voorgeschreven discipline.

Het vergde een lange discussie. Bondskanselier Merkel had er sterk op ingezet, wist zich verzekerd van de steun van president Sarkozy, maar kreeg toch slechts gedeeltelijk haar zin.

Vorige week maandag zaten de ministers van Financiën met elkaar aan tafel om de laatste hand te leggen aan een akkoord over een aanscherping van de spelregels op het terrein van de overheidsfinanciën. Tijdens die besprekingen stelden Merkel en Sarkozy hen vanuit de Franse kustplaats Deauville voor een voldongen feit. Zij sloten onderling een deal; de rest van de Unie mocht volgen, meenden zij.

Het voorstel om een lidstaat in uiterste instantie politiek buitenspel te plaatsen, bleek echter een brug te ver. Voorzitter Barroso van de Europese Commissie bestempelde het kort voor aanvang van de top als „onaanvaardbaar.” Diverse regeringsaanvoerders bezigden soortgelijke woorden.

De uitkomst van het gevecht is dat Van Rompuy het op termijn allemaal nog eens gaat onderzoeken. „Later”, zo heet het in de vrijdag aanvaarde tekst, „niet in december”, volgens betrokkene zelf. Een verdragswijziging vereist unanimiteit. Die eensgezindheid zit er absoluut niet in en dus is Merkel op dit punt bezig met een kansloze missie.

Een passage in het verdrag over een noodregeling ligt gemakkelijker. Van Rompuy zal in december een gedetailleerd plan presenteren, met onder andere de criteria voor een reddingsoperatie.