Hoe dichter bij het sterven, des te groter de kans dat de kwaliteit van zorg goed is. De relatief goede kwaliteit van zorg in de stervensfase is onder meer gebaseerd op een recente internationale vergelijking van veertig landen. Nederland eindigde in de top 10, samen met buurlanden Engeland, België en Duitsland. Zorgverleners stellen in de stervensfase hoge eisen aan de zorg. Zij vinden dat juist in die fase de zorg nooit onder de maat mag zijn. Patiënten krijgen veel aandacht, een rustige kamer en naaste familie mag zo vaak komen als zij wil.

Het is opmerkelijk dat zorgverleners de kwaliteit van zorg voor terminale patiënten veelal beter vinden dan de kwaliteit van zorg in het algemeen. Bij kwetsbare ouderen voor wie het overlijden verder weg is, zijn de randvoorwaarden voor goede zorg vaak minder, bijvoorbeeld door de werkdruk.

Verpleeg- en verzorgingshuisbewoners geven in een recent onderzoek van de NPCF aan dat ze veel waardering hebben voor de inzet van het zorgpersoneel. Wel signaleren ze dat er vaak geen tijd is voor een praatje. Hoge werkdruk en onderbezetting leiden bovendien zelfs tot een meetbaar mindere kwaliteit van zorg.

Uit onderzoek van het Nivel en het EMGO-instituut blijkt dat dementerende bewoners van psychogeriatrische verpleeghuisafdelingen met een lage personeelsbezetting beduidend vaker pijn hebben dan lotgenoten op afdelingen met een hogere personeelsbezetting. Ook vertonen bewoners op afdelingen met een slechtere personeelsbezetting vaker rusteloos gedrag.

Daarnaast staat de kwaliteit van zorg in verpleeg- en verzorgingshuizen onder druk doordat er nauwelijks nog verpleegkundigen werken. En niet alleen dat: ook de verzorgenden zijn deels vervangen door lager opgeleide helpenden.

Hoe moeilijk het is om voor kwetsbare ouderen te zorgen, wordt onderschat. Ouderen, zoals mensen met dementie, hebben vaak allerlei bijkomende lichamelijke en psychische problemen. Daarom is meer waardering voor het personeel van ouderen en een terugkeer van de verpleegkundige in het verpleeg- en verzorgingshuis nodig. Niet om de verzorgenden aan het bed te vervangen, maar om met hen samen te werken.

De extra medewerkers die het regeerakkoord belooft, zullen de werkdruk verlichten, maar bieden nog geen waarborg voor een betere kwaliteit. Daarvoor is ook nodig dat die extra medewerkers de patiënten warm, persoonlijk en respectvol bejegenen. Dat raakt de kunst van de verpleging en verzorging.

De auteur is bijzonder hoogleraar aan het VU Medisch Centrum en programmaleider verpleging en verzorging bij het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (Nivel).