Zo ook twee werkjes, die vaak in één adem genoemd worden: ”De rozentuin” (Hortulus rosarum) en ”Het leliedal” (Vallis liliorum). Ze handelen beide over christelijke deugden, voorgesteld als rozen en lelies.

Van ”Vallis liliorum” was geen eigentijdse ver­taling voorhanden en daarin heeft Jacques Koekkoek nu voorzien. De tekst omvat 34 korte hoofdstukjes –de vertaler voegde een inleiding en een nawoord toe– en ademt de sfeer van de moderne devotie, de laat­middeleeuwse religieuze vernieuwingsbeweging van voor de Reformatie, gericht op verinnerlijking, een op God gerichte levenshouding en zuivering van de kerk. Geert Grote stond aan de wieg van de be­weging, die begon in de IJsselstreek (Deventer, Zwolle) en een uitstraling had ver over onze landsgrenzen.

De verklaring van de titel is direct in het eerste hoofdstuk te vinden: Christus is de bloem van alle deugden, „een lelie in het dal”, en Zijn navolgers hebben de opdracht om „lelies van deugden” te ver­zamelen.

Veel zaken die in het boekje aan de orde komen, worden ondersteund door Bijbelteksten (naar de Nieuwe Bijbelvertaling), zoals: zondebesef –uit onszelf komt niets goeds–, het tijdelijke tegenover het eeuwige leven, Gods oordeel, hel en hemel, de aansporing om de Schrift te lezen en te verstaan. Enzovoorts.

De belangrijkste deugd is nederigheid, klein worden voor God. Opvallend zijn de vele, voor hedendaagse lezers storende, herhalingen: ”herkauwen” is een belangrijk begrip in de moderne devotie.

Dat er een beroep wordt gedaan op de Bijbel wil nog niet zeggen dat aangehaalde teksten op de juiste wijze worden belicht. Zo valt allereerst op dat 
Thomas a Kempis het beoefenen van deugden wel 
erg gemakkelijk koppelt aan de ”eeuwige beloning” in de hemel. Dat riekt sterk naar genade uit ver­dienste.

In de tweede plaats is er de draad die door het hele werk heenloopt: de stilte opzoeken, je terugtrekken uit „het rumoer van de wereld”, kiezen voor de veiligheid van de „verborgen cel”, een formulering die sterk wijst in de richting van het klooster. Maar hoe zit het dan met de taak van de mens op aarde, de opdracht om in getrouwheid en afhankelijkheid van God vruchtbaar werkzaam te zijn op de plaats, in gezin en maatschappij, waar Hij ons heeft gesteld?

”De lelietuin” is fraai uitgegeven. Het boek geeft een goed inzicht in de denkwereld en de vroomheid van Thomas a Kempis. Maar tegelijkertijd moeten we vaststellen dat er op de genoemde punten funda­mentele verschillen zijn met de Reformatie.

Het leliedal, Thomas a Kempis; vertaald en ingeleid door Jacques Koekkoek;
uitg. Kok, Kampen, 2010; ISBN 978 90 435 1800 0; 160 blz.; € 15,90.