Vanaf haar oprichting heeft D66 zich sterk gemaakt voor staatsrechtelijke hervormingen. Daarvan is tot dusver niet veel gerealiseerd, ook al maakte de partij verschillende malen deel uit van het kabinet.Daarnaast ontwikkelde de D66 zich in de loop der jaren ook op ander gebied tot een voorvechter van het zelfbeschikkingsrecht. Daarbij had zij meer succes. Ook bij andere partijen leefde dit. Zo zijn abortus en euthanasie inmiddels gelegaliseerd, is het homohuwelijk ingevoerd en het bordeelverbod afgeschaft.

Bij de lopende kabinetsformatie maakt D66 zich vooral sterk voor de invoering van vormen van directe democratie. Het correctief referendum, onder paars gesneuveld door het tegenstemmen van Wiegel, heeft men moeten opgeven. Ten aanzien van de gekozen burgemeester en de herziening van het kiesstelsel heeft men in de onderhandelingen wel resultaat geboekt.

Invoering van een districtenstelsel, gecombineerd met de directe verkiezing van de premier, zou de kiezer meer duidelijkheid moeten verschaffen, zo stelde Van Mierlo bij de oprichting van de partij. In Nederland kon de kiezer alleen maar stemmen, hij kon niet kiezen tussen alternatieve regeringscoalities.

Het stelsel van de evenredige vertegenwoordiging, zoals wij dat sinds 1917 kennen, biedt kleine partijen in principe dezelfde kansen als grote. Daarentegen tendeert een districtenstelsel naar een systeem van twee partijen of twee coalities van partijen.

Inmiddels is D66 afgezakt tot het niveau van de kleine partijen. Ook maakt zij niet langer deel uit van een coalitie van progressieve partijen, zoals in de jaren zeventig. Invoering van een districtenstelsel zou daarom het einde van D66 betekenen. Althans, het einde van haar Tweede-Kamerfractie. Dat moet men zelf ook beseffen.

Vandaar dat nu gedacht wordt aan een gemengd kiesstelsel zoals de Duitse Bondsrepubliek dat kent, gelukkig zonder de daar geldende kiesdrempel. De Duitse kiezer brengt twee stemmen uit. Eén op een partij en één op een kandidaat. De samenstelling van de Duitse Bondsdag wordt in principe bepaald door de landelijke stemverhoudingen, zij het dat de in hun district gekozen kandidaten daarop nog een kleine correctie kunnen aanbrengen.

Het is de bedoeling dat het nieuwe kiesstelsel al bij de eerstvolgende Tweede-Kamerverkiezingen wordt toegepast. Omdat men in principe vasthoudt aan het stelsel van de evenredige vertegenwoordiging, is een grondwetswijziging niet nodig.

Voor kleine partijen hoeft dat nieuwe kiesstelsel niet nadelig te zijn, ook al zal nooit een van hun kandidaten regelrecht gekozen worden. Alleen CDA, PvdA en VVD krijgen direct gekozen kandidaten, die zich dan als vertegenwoordiger van hun regio kunnen presenteren.

Blijft de vraag wat van dit alles het voordeel is. Het kiesstelsel wordt er een stuk ingewikkelder door. De meeste Duitsers begrijpen hun eigen kiesstelsel niet! In Nederland zal het straks niet anders zijn. Populaire kandidaten in de regio kunnen extra stemmen trekken, maar voor de politieke samenstelling van de Tweede Kamer maakt dit alleen iets uit wanneer de kiezers ook hun andere stem op die partij uitbrengen.