Het fusiespook waart weer driftig rond in Zuid-Holland en dat ondanks protesten van gemeenteraden en burgers. De provincie dringt aan op fusie van gemeenten die daar geen enkele behoefte aan hebben en waarbij nut en noodzaak daarvan helemaal niet zijn aangetoond.

Al eerder heeft het kabinet-Balkenende beloofd een punt te zetten achter van bovenaf opgelegde gemeentelijke fusies. Ook het nieuwe regeerakkoord van VVD en CDA laat geen twijfel bestaan en zegt klip-en-klaar: gemeentelijke herindeling komt van onderaf tot stand en de provincie heeft alleen een actieve rol bij de oplossing van bestuurlijke en financiële knelpunten. De praktijk is in Zuid-Holland echter anders.

Rijnwoude heeft recent onderzocht of een fusie met de gemeente Boskoop verstandig was. Dit mede in het licht van het grote belang van de sierteeltsector. Uit dit onderzoek is gebleken dat Rijnwoude zijn taken goed aankan en over voldoende bestuurskracht beschikt. Ook los van het totaal ontbreken van draagvlak bleken er geen redenen om te fuseren. Zowel op bestuurlijk als op financieel terrein heeft Rijnwoude alles op orde en is er geen sprake van knelpunten die een ingrijpende stap zoals een fusie rechtvaardigen. Uit onderzoeken blijkt daarnaast dat de lasten voor burgers in gefuseerde gemeenten vrijwel altijd extra stijgen.

Aangezien een fusieproces veel tijd, geld en energie vergt, heeft de gemeenteraad in grote meerderheid besloten dat het accent in de nieuwe raadsperiode niet opnieuw op zo’n proces moet liggen. Er is bewust een keuze gemaakt voor het uitvoeren van beleid en niet voor een nieuwe herindelingsdiscussie. Desondanks zegt de provincie een procedure te zullen opstarten om Rijnwoude te laten fuseren met Boskoop en Alphen aan den Rijn, hetgeen kan leiden tot een advies aan de minister van Binnenlandse Zaken om Rijnwoude op te heffen.

Recent is de gedeputeerde Van Engelshoven-Huls door onze raad uitgenodigd en is hem gevraagd om met overtuigende argumenten nut en noodzaak van een fusie duidelijk te maken. Helaas is hij daar niet in geslaagd.

De drang vanuit de provincie zet kwaad bloed, niet alleen in Rijnwoude maar in meer gemeenten waar dit speelt. Het lijkt op bangmakerij. Angst is echter een slechte raadgever en zolang overtuigende argumenten ontbreken, is er geen reden om achter de provincie te gaan staan.

Uiteraard sluit Rijnwoude niet de ogen voor de ontwikkelingen in de regio. We beseffen dat we geen eiland zijn en dat een brede blik in de regio nodig is. Daarvoor is echter een fusie niet nodig. Gemeenten krijgen langzamerhand steeds meer taken overgedragen van het Rijk, waarbij de keuzemogelijkheden voor de gemeente zo gering zijn dat besluiten van de lokale volksvertegenwoordiging daarvoor niet nodig zijn. Dergelijke taken kunnen heel goed in een samenwerkingsregio worden uitgevoerd. Dat geldt voor meer dan de helft van de gemeentelijke taken.

Inmiddels hebben de gemeenteraden van Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude besloten een overzicht op te stellen van de voor- en nadelen van verschillende vormen van samenwerking en fusie. Samenwerking kan –zoals alle vormen van samenwerking tussen mensen– alleen goed werken als de betrokken gemeenten daar zelf ook achter staan.

Het opnoemen van de nadelen van de huidige gemeentelijke schaal is niet zo heel moeilijk. Helaas is het minder eenvoudig om de nadelen van de voorgestelde oplossingen vooraf goed in te schatten. Uit onderzoek dat adviesbureau BMC in opdracht van de provincie Zuid-Holland heeft uitgevoerd is gebleken dat er geen relatie is tussen de schaalgrootte van gemeenten en hun bestuurskracht. De voortdurende pogingen tot schaalvergroting van gemeenten vanuit de provincie zijn dan ook ongefundeerd.

Wij kunnen ons volledig vinden in de opmerkingen van prof. Korsten bij het artikel ”Legpuzzel in Zuid-Holland” (RD 2-10). Als bestuurskundige bij uitstek laat ook hij weten dat schaalvergroting niet automatisch leidt tot meer bestuurskracht en tot meer slagvaardigheid. Laat gemeenten die zelfstandig willen en kunnen blijven, dat ook doen, dwing ze in elk geval niet! Wanneer er voldoende bestuurskracht is en de gemeente financieel op orde is, is er geen enkele reden tot dwang. Laat hen die willen fuseren dat doen. Laat hen die gegronde redenen hebben om zelfstandig te blijven, zelfstandig blijven. De oproep vanuit de gemeente Goedereede om te komen tot een Platform Zelfstandige Gemeenten als reactie op van bovenaf opgelegde herindelingen is ons dan ook uit het hart gegrepen. De gemeente is de bestuurslaag die het dichtst bij de burger staat en direct aanspreekbaar is. Laat de verantwoordelijkheid dan ook bij de gemeente. Alleen op die manier blijft kwalitatief goed zelfbestuur van lokale politieke gemeenschappen mogelijk.

De auteurs zijn respectievelijk fractievoorzitter en raadslid voor de fractie SGP/ChristenUnie in Rijnwoude.