Merkel stelde dat Duitsland zichzelf een tijd voor de gek heeft gehouden, door te denken dat de gastarbeiders die in de jaren ‘60 naar het land kwamen weer weg zouden gaan. „Maar dat is niet de realiteit”, aldus Merkel zaterdag. „De poging om een multiculturele samenleving op te bouwen en naast elkaar te leven, is mislukt, volkomen mislukt.”

Merkel sloot zich daarmee aan bij eerdere uitspraken van politici. Afgelopen week zei Horst Seehofer, de leider van regeringspartij CSU, al dat de multiculturele samenleving mislukt was: „Multiculti is dood!”, stelde Seehofer.

Merkel reageerde verder op uitspraken van bondspresident Christian Wulff, die stelde dat de islam inmiddels bij Duitsland hoort, net als het christendom en jodendom. Merkel erkende dit, maar benadrukte dat immigranten meer moeten doen om goed te integreren, zoals het leren van de taal. „Iedereen die niet meteen Duits spreekt, is niet welkom.”

Ze nuanceerde haar boodschap door erop te wijzen dat er ook geslaagde voorbeelden zijn van integratie, zoals Mesut Özil, de Duitse profvoetballer met wortels in Turkije die succesvol is in het nationaal elftal van Duitsland en met zijn club Real Madrid.

In Duitsland heerst al enige tijd een verhit debat over integratie en de aanwezigheid van islamitische mensen. Het debat barstte los in augustus toen Thilo Sarrazin, een hoge medewerker van de Duitse centrale bank, een boek publiceerde waarin hij onder meer schrijft dat moslims de Duitsers dommer maken. Sarrazin verloor zijn baan door zijn uitgesproken mening, maar in de samenleving werd zijn mening door veel mensen gedeeld.

Volgens een recent onderzoek van de denktank van de Friedrich Ebert stichting gelooft meer dan een derde van de Duitsers dat de 16 miljoen immigranten alleen voor de uitkeringen naar Duitsland zijn gekomen. Een ongeveer even groot aantal mensen vindt dat Duitsland overspoeld wordt door buitenlanders. De denktank liet weten bezorgd te zijn over de zeer rechtse meningen van het Duitse volk.

De Turkse president Abdullah Gül heeft zijn landgenoten in Duitsland opgeroepen onderdeel van die samenleving te worden. Ze moeten „vloeiend en accentloos” Duits leren spreken, aldus de politicus in een interview dat zaterdag werd gepubliceerd door de Süddeutsche Zeitung. Gül zei dat de integratie al op de kleuterschool moet beginnen: daar moeten Turkse kinderen al Duits leren. Gül steunde in het interview de omstreden uitlatingen van Wulff. Volgens Gül bedoelde Wulff alleen te zeggen dat er Duitse burgers zijn die moslim zijn, net zoals er Turkse moslims in Duitsland zijn.

Wulff begint maandag aan een bezoek aan Turkije. Dinsdag spreekt hij het Turkse parlement toe, een speech die in Duitsland met argusogen zal worden gevolgd.