Meer dan een vergadering was de bijeenkomst een serie toespraken over de stokpaardjes van de sprekers. De bijeenkomst begon te laat en liep twee uur uit. „Als het zo doorgaat, duurt het maanden voor we een regering hebben”, zei Serdar Jaf, de leider van een Koerdische clan. „De mensen hier praten alleen over de dingen waarover ze willen praten. Er is geen agenda.”

Geen van de belangrijkste leiders was aanwezig. Massoud Barzani van de Democratische Partij Koerdistan, Jalal Talabani van de Patriottische Unie van Koerdistan en Ahmed Chalabi van het Iraaks Nationaal Congres ontbraken alle drie.

Wel was er een bescheiden afvaardiging van de grootste sjiitische oppositiegroep van Irak, de Opperste Raad voor Islamitische Revolutie in Irak. De organisatie boycotte de eerste gespreksronde, die op 15 april werd gehouden, omdat zij is gekant tegen het Amerikaanse gezag in Irak.

De Amerikaanse gezant voor Irak, Zalmay Khalilzad, zei na afloop te hopen dat de nationale vergadering het ondanks alles op korte termijn eens kan worden over de vorming van een tijdelijke regering. Veel van de aanwezigen waren het er over eens dat het beleggen van dergelijke vergaderingen de beste manier is om een regering te vormen.

Sjiitische en soennitische leiders in traditionele gewaden, Koerden uit Noord-Irak, Arabische stamhoofden en uit het Westen teruggekeerde ballingen in dure pakken verzamelden zich maandag in een door Saddam Hussein gebouwd congrescentrum in hartje Bagdad. De vergadering werd geleid door de Amerikaanse generaal buiten dienst Jay Garner, die aan het hoofd staat van het Amerikaanse Bureau voor Wederopbouw en Humanitaire Hulp (ORHA).

De vergadering werd gehouden op Saddams verjaardag. Jarenlang was 28 april een nationale feestdag. Nadat bij wijze van opening verzen uit de koran waren voorgelezen, heette Garner de afgevaardigden welkom. „Laat ons vandaag, op de verjaardag van Saddam Hussein, het democratische proces in gang zetten voor de kinderen van Irak.”

„We hopen dat we een verenigde regering kunnen formeren, een die het hele spectrum van Irak weergeeft”, zei Ahmad Jaber al-Awadi van de Iraakse Onafhankelijke Democratische Beweging voor aanvang van de vergadering.

De ex-balling Saad al-Bazzaz zei dat veel afgevaardigden de vorming van een presidentiële raad in overweging houden, in plaats van de benoeming van één president. Die raad zou dan waarschijnlijk drie tot zes leden krijgen, zei al-Bazzaz.

Veel aanwezigen hadden meer oog voor de problemen op korte termijn dan voor het toekomstige bestuur van hun land. Sinds de val van Saddam heerst in grote delen van het land wetteloosheid. „Het gebrek aan veiligheid bedreigt onze kersverse democratie”, zei ex-balling Saadoun Dulaimi tot de vergadering.

In een van de aangenomen moties worden de VS opgeroepen meer te doen aan het herstel van de orde. In een andere motie worden ze bedankt voor het bevrijden van Irak.

Er is sprake van wrijving tussen teruggekeerde ballingen en Irakezen die onder Saddam in eigen land zijn gebleven, zo werd maandag duidelijk. Veel ex-ballingen willen Irak zo snel mogelijk door Irakezen laten besturen. Niet-ballingen zijn voorzichtiger en willen dat de Amerikanen tijdens de komende overgangsperiode een grote vinger in de pap houden.

Buiten het congrescentrum liepen duizenden betogers door de zonovergoten straten van de hoofdstad. Zij riepen op tot eenheid onder de sjiitische en soennitische moslims in Irak, de Iraakse Arabieren en de Iraakse Koerden.