Een eenduidige conclusie is moeilijk te geven. Zoals Balkenende in zijn rol als premier eigenlijk altijd wel verdeelde reacties opriep, is ook de afrekening op meerdere manieren te maken. Resultaten en imago gingen zelden gelijk op.

Balkenende was de premier van de hervormingen in vooral de sociale zekerheid. Onder zijn leiding staat Nederland al jaren in Europa goed gerangschikt in lijstjes met de laagste werkloosheid of de hoogste arbeidsparticipatie. De AOW-leeftijd gaat omhoog, VUT-regelingen zijn versoberd en de WAO, het drama van de jaren negentig, is aangepakt.

Balkenende zette Nederland ook nadrukkelijk op het internationale podium. Ons land is inmiddels een vaste gast bij de G20, de twintig belangrijkste economieën ter wereld. Nederlandse politici als De Hoop Scheffer, Kroes en Melkert kregen internationaal hoge functies. Balkenende onderhandelde ook een miljard euro af van de bijdrage aan de Europese Unie.

Normen en waarden, fatsoenlijk met elkaar omgaan, het beschavingsoffensief van Balkenende kreeg ondanks aanvankelijke kritiek uiteindelijk wel voet aan de grond. En tussendoor rechtte Balkenende steeds weer de rug en won hij, ondanks kritiek en tegenvallende peilingen, steeds de verkiezingen.

Tot die laatste op 9 juni dit jaar. Toen bleek de houdbaarheidsdatum van Balkenende toch echt verstreken.

Want Balkenende was ook de premier van drie gevallen kabinetten, van moeizaam overwonnen koninklijke crises rond prinses Margarita en Mabel Wisse - Smit. Van een relatie met de vakbeweging die voortdurend onder spanning stond.

Balkenende kreeg ook vaker dan hem lief was het verwijt onvoldoende regie te voeren wanneer er spanning binnen het kabinet of de coalitie ontstond. De politieke steun aan de Amerikaanse inval in Irak bleef hem jaren achtervolgen en zijn opstelling in dit dossier bevestigde voor de oppositie zijn koppigheid en onwrikbaarheid.

Balkenende, Kamerlid sinds 1998, werd in 2001 onverwachts tot leider van het CDA uitgeroepen. De in 1956 geboren Zeeuw studeerde rechten en geschiedenis en was jarenlang werkzaam bij het wetenschappelijk instituut van het CDA. Daar werkte hij mee aan de vernieuwing van de christendemocratische agenda, die voor hem sinds zijn aantreden als premier in 2002 de leidraad vormt.

Uiteindelijk is Balkenende waarschijnlijk beter geweest voor het land dan voor zijn eigen partij. Nota bene een partijcommissie is momenteel druk aan het werk om na te gaan wat er de laatste jaren allemaal fout is gegaan binnen het CDA en wat de positie van de christendemocratie eigenlijk nog is. Gevoegd bij de onrust in de partij en het verval in de peilingen, is hoe dan ook de eindconclusie er één met een wrange bijsmaak.