Tof Thissen, fractievoorzitter van GroenLinks in de Eerste Kamer, staat met de nodige twijfel in het „vrijzinnig debat” over „godsdienstvrijheid en vrij van godsdienst”, zo zei hij zaterdag.

Aan die twijfel moeten echter grenzen worden gesteld, aldus Anton Zijderveld, emeritus hoogleraar sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. „Voor de één twijfelde God al toen Hij de wereld schiep. Voor de theologische wetenschap is dat een ketterij. Dat de aarde in zes dagen geschapen is, is voor de ander een mythe, net als Jona in de vis dat is”, aldus Zijderveld.

In de samenleving zijn fundamentalistische en relativistische ware gelovigen, zei de hoogleraar. „Beiden zijn op zoek naar verificaties, terwijl de wetenschap zoekt naar falsificaties. Hun twijfel kent dus grenzen. Maar er mag niet getwijfeld worden aan het verkeerde van de doodstraf, de homofobie, verkrachting, fascisme en onderdrukking.”

Twijfel in de politiek is essentieel, volgens de emeritus hoogleraar. Zijn gouden regel is: Wat u niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.

Artikel 23

In de maatschappelijke domeinen onderwijs, zorg en welzijn en de publieke omroep is de spanning tussen godsdienstvrijheid en individuele emancipatie direct voelbaar, stelde Ruard Ganzevoort, hoogleraar praktische theologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Hij constateerde dat in een verzuilde samenleving onderwijsvrijheid gekoppeld wordt aan godsdienstvrijheid. „Als het gaat om de vrijheid van onderwijs (artikel 23) spelen onderbuikgevoelens op.”

Levensbeschouwelijke vorming in het onderwijs acht Ganzevoort onmisbaar, of het nu openbaar of levensbeschouwelijk onderwijs is. „Het gaat erom jongeren voor te bereiden op een leven in een pluriforme samenleving.” Hij maakt zich geen zorgen over de homofiele leraar die niet aan de bak komt, maar des te meer over anders zijnde jongeren die daar niet voor uit mogen komen.

Publieke middelen aanwenden voor levensbeschouwing en godsdienstbeleving in de zorg is niet nodig voor Lydia Helwig Nazarowa –van 2006 tot 2010 lid van de raad van bestuur van ’s Heeren Loo in Ermelo. Dat zij destijds als niet-protestant in het bestuur van de instelling kwam, leidde tot discussie in de kerkenraad van Ermelo. Nu werkt Nazarowa aan de bestuurlijke innovatie van Het Dorp in Arnhem.

Prikkeldraad

Godsdienstvrijheid is een smal en met prikkeldraad omgeven pad, stelde Halsema, fractievoorzitter van GroenLinks in de Tweede Kamer. „Godsdienstvrijheid is een individueel recht en de staat heeft de taak die te beschermen.”

Godsdienstvrijheid achtte zij niet aanvaardbaar als die gepaard gaat met gewetensdwang en gedwongen collectiviteit. Zij verzet zich tegen het weren van homo’s op reformatorische scholen en tegen de SGP, die volgens haar vrouwen het recht ontzegt om deel te nemen in het openbaar bestuur.