Weldadige waterkers
Waterkers heeft een weldadig effect op de gezondheid. Behalve de oude Grieken kende ook Guido Gezelle de geneeskrachtige kwaliteiten van de ”beeksala”, een gegeven dat de Belgische firma Cressana breed wil uitdragen.
Lieslaarzen blijken niet overbodig. Met het water tot boven de knieën staat Karel Van De Velde gebukt waterkers te snijden. Bijna dertig jaar kweekt hij het groene gewas, wat voor hem eerder liefhebberij dan broodwinning lijkt te zijn.
De passie ontstond na zijn huwelijk met Myriam Coessens. „Mijn echtgenote is plantkundige en wilde niet de ganse dag in een laboratorium doorbrengen. Onze wortels liggen in deze streek en in 1982 konden we in Roborst een braakliggende waterkerskwekerij kopen. Om kort te gaan: ik hing als beroepsmuzikant mijn klarinet aan de wilgen.”
Al snel zijn beide pioniers onder de naam Cressana eigenaar van vijf kwekerijen, met een totale oppervlakte van 50 hectare. „We telen biologisch. Een bewuste keus, want water, lucht en bodem bepalen de voedingswaarde van waterkers. De plant heeft als eigenschap dat hij heel goed sporenelementen en mineralen opneemt. Dan moet je geen chemicaliën gebruiken. Het gewas vereist bovendien zuiver bronwater dat vrij van zware metalen is en arm aan nitrieten.”
Zeventien jaar lang bediende Van De Velde de versmarkt. „Onze firma had alle Belgische grootwarenhuizen als klant en groeide uit tot een van de grootste leveranciers van biologisch geteelde waterkers in Europa.”
Geleidelijk leerde het duo de waterkers nog beter kennen. „De culinaire kwaliteiten staan buiten kijf, maar daarnaast heeft de plant helende krachten. Mijn vrouw tobde in 2001 met haar gezondheid. Chronische vermoeidheid, migraine, problemen met de lever. Bezoek aan artsen bracht geen verbetering. Op basis van haar botanische kennis verdiepte zij zich in de plantengeneeskunde en stuitte op tientallen internationale studies die aan waterkers een scala aan geneeskrachtige kwaliteiten toedichten. Ze nam de proef op de som met een sapkuur en ervoer zelf de heilzame werking.”
Van De Velde brengt eveneens het rapport ”Gezond met waterkers” van professor Jozef Poppe ter sprake. De emeritus hoogleraar doceerde aan de universiteit van Gent landbouwkundige wetenschappen en etaleert in de literatuurstudie een breed spectrum aan gezondheidsbeschermende en -bevorderende eigenschappen.
De ondernemer noemt als voorbeeld de kankerremmende krachten van waterkers, dankzij zogeheten glucosinolaten. „Die spelen een belangrijke rol in het verdedigingsmechanisme van de plant. Zodra een plantencel gekwetst raakt, worden deze stoffen door het enzym myrosinase omgezet tot fenylethylisothiocyanaten. In een fractie van een seconde. Je ruikt het als de blaadjes worden geplet of gekauwd. Een scherpe geur. Juist deze stoffen, die ook de typische, sterke smaak aan waterkers geven, zijn heel gezond. Volgens recente literatuur zijn deze vluchtige componenten effectief kankerwerend, mits tumoren niet te groot zijn. Radijs, broccoli en spruitjes bevatten overigens eveneens hoge concentraties glucosinolaten, maar waterkers is onbetwist koploper.”
Gelet op deze kwaliteiten besluiten de zaakvoerders van Cressana eind 2005 het roer om te gooien. „We verwerken waterkers nu tot voedingssupplement”, vertelt Van De Velde tijdens een rondleiding door de fabriek, trots op de installaties die hij zelf heeft ontworpen.
De plant, die snel verwelkt, wordt direct na de oogst verwerkt. Na enkele spoelbeurten vermalen apparaten het gewas tot pulp. „Bij kauwen op een waterkersblaadje komt slechts 5 procent van de glucosinolaten vrij, met machinaal verbrijzelen maar liefst 95 procent.”
De groene brij wordt in een vriesdroger onder vacuüm gebracht en aan een temperatuur van min 50 graden Celsius blootgesteld. „Alle aanwezige watermoleculen verdampen. Van een kilo verse waterkers resteert uiteindelijk ongeveer 50 gram poeder, dat we in vegetarische capsules verpakken.”
De eigenschappen van het oorspronkelijk product blijven behouden, benadrukt Van De Velde. „Een ander voordeel is dat in poedervorm de opname van vitaminen en werkzame bestanddelen beduidend beter is.
Hippocrates wist het, het is groen goud.”
Edelkruid
Witte waterkers wordt meestal onder de naam ”waterkers” verkocht. De caloriearme groente, niet te verwarren met tuinkers, kan rauw (in salades) en gekookt (als spinazie of soep) worden gegeten. Vers bezit het blad een frisse, licht scherpe smaak. De Latijnse naam –Nasturtium officinale– duidt erop dat de felle geur ook de neus kan prikkelen.
Waterkers is rijk aan calcium, jodium, ijzer, mangaan, foliumzuur, zink en zwavel en bevat hoge doses vitamine A en C. Daarnaast bevatten de blaadjes vitamine B6, nodig voor de aanmaak van afweercellen. Vanwege het hoge jodiumgehalte moeten mensen met schildklierproblemen overigens voorzichtig zijn met waterkers. Bij een te trage schildklierwerking kan het nuttig zijn, echter uitsluitend onder medische begeleiding.
Hippocrates kende de verzachtende invloed op keel- en luchtwegen. De Griekse arts behandelde op het eiland Kos patiënten met bloed- en longproblemen en liet voor dat doel bij zijn hospitaal waterkers kweken.
Waterkers heeft volgens Karel Van De Velde van de firma Cressana een bloedzuiverende en vochtafdrijvende werking. „De plant zet in het lichaam een hele keten in werking. Eerst de lever en de gal, dan de nieren, vervolgens het afweersysteem: de activiteit van witte bloedcellen stijgt. Gifstoffen worden losgeweekt en afgevoerd, ontstekingen verdwijnen.”
Specifiek noemt hij de kankerremmende componenten, die naar zijn zeggen kwaadaardige cellen inkapselen en soms zelfs doen verdwijnen. „Waterkers ondermijnt de reguliere therapie niet en heeft ook na chemobehandelingen een nuttige rol. Patiënten voelen zich na een week al een stuk beter.”
Waterkersgrachten
Het bronzen beeld van de waterkersplukster naast de vroeggotische Sint-Denijskerk is verdwenen, maar de spreuk op de sokkel steekt nog de loftrompet over het plantje waardoor Roborst enige faam geniet: ”Wie de waterkers eert, de ziekte weert!” Jaarlijks krijgt het slaperige dorpje in de Vlaamse Ardennen duizenden toeristen op bezoek. Ze komen de in terrasbouw aangelegde waterkersgrachten van de firma Cressana bekijken. Onder het genot van een glas waterkerssiroop horen ze van eigenaar Karel Van De Velde hoe de drijvende waterplant in het zuivere bronwater van de Zwalm opwast, wordt geoogst en uiteindelijk in poedervorm in capsules terechtkomt.
