Een donkerbruine roffel van een Chinookhelikopter verstoort de stilte die over Arendonk (België) hangt. In het struikgewas verschuilen zich strijders van een etnische groepering. De mannen houden de brug over de Dessel bezet.

Militairen van de snelle EU-reactiemacht krijgen opdracht de brug te veroveren. „Het doel is deze in handen te krijgen voordat de vijand ’m opblaast”, licht luitenant-kolonel Marco Jacops van 13 Gemechaniseerde Brigade uit Oirschot toe.

De Chinook komt laag overvliegen. De piloot zet de wielen voorzichtig in het natte gras. De laadklep zwaait open en zwaarbewapende militairen klimmen uit het laadruim. Plotseling klinken er salvo’s uit de struiken. De ‘witten’ openen het vuur op de ‘grijzen’, ordeverstorende rebellen tegenover ordehandhavende militairen.

De multinationale troepenmacht oefent deze week in Nederland en België, om vanaf 1 januari een halfjaar lang paraat te staan als ”EU-BG”, de snellereactiemacht van de EU. Nederland levert zo’n 1200 militairen aan de eenheid, Duitsland 900, Oostenrijk 150, Finland 75 en Litouwen 25.

De EU kan sinds 2007 beschikken over een battlegroup om snel en zelfstandig in te zetten voor crisisbeheersing, humanitaire steun en evacuatieoperaties. Elk half jaar wijzigt die van samenstelling. Nederland deed twee keer eerder mee.

Generaal Michiel van der Laan voert deze keer de eenheid aan. Een bijzondere klus, verklaart de commandant, die in het dagelijks leven de scepter zwaait over 13 Gemechaniseerde Brigade. „Special forces uit Finland werken samen met gepantserde infanteristen uit Oostenrijk en lichte infanterie uit Nederland. Zo’n combinatie heb ik nog niet eerder gehad.”

De EU kan een battlegroup binnen tien dagen laten aantreden op elke gewenste locatie binnen een straal van 6000 kilometer vanaf Brussel. De EU-BG is in staat 120 dagen lang zelfstandig te opereren.

De snellereactiemacht kan worden ingezet in „de lagere en hogere delen van het geweldsspectrum”, aldus minister Van Middelkoop begin september in een brief aan de Kamer. Een interventie mag „robuust” zijn, aldus de EU-veiligheidstrategie.

Niet iedereen in Den Haag is echter enthousiast over de militaire deelname van Nederland. De PVV stelde prompt kritische vragen aan Van Middelkoop. Had de landmacht niet twee jaar nodig om te herstellen van Uruzgan, stelt Kamerlid Marcial Hernandez, verwijzend naar uitspraken van de hoogste commandant van de landmacht, Rob Bertholee. Kan Nederland zo’n nieuwe opdracht wel aan?

„Nederland, en ook de andere landen, stellen de militairen in staat zich adequaat voor te bereiden om flexibel inzetbaar te zijn”, aldus generaal Van der Laan. „Ik ben tevreden over de beschikbaar gestelde middelen.” Maar kán het ook? „We dóén het al”, zegt de generaal veelbetekenend.

Sinds de oprichting in 2007 is de snellereactiemacht nog nooit in actie gekomen. Van der Laan geeft toe „licht teleurgesteld” te zijn als het straks niet tot een inzet komt. „We hebben dan echter wel veel geleerd.”

Machinegeweren spugen opnieuw vuur. Luchtmobiel rukt op. De witten trekken zich terug, schieten hun magazijnen leeg en geven zich over.

De PVV-vragen lijken daarmee ruimschoots beantwoord.