Elk kabinet draagt een specifiek stempel, heeft een eigen karakter, kent een geur die eromheen hangt.

Zo was het kabinet-Den Uyl de ministersploeg van de maatschappijhervormers, de linkse jongens en meisjes die uit waren op spreiding van kennis, macht en inkomen. De kabinetten-Lubbers, vooral zijn eerste twee, waren van het no-nonsensebeleid, van de gedurfde sanering van de overheidsfinanciën.

En –om niet meer te noemen– het kabinet-Balkenende IV was de coalitie van de drie VU-studenten. Balkenende, Bos en Rouvoet: drie bijzonder intelligente studiebollen, die alle drie een protestants-christelijke achtergrond hadden en alle drie gestudeerd hadden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Het kabinet van ”samen werken, samen leven”.

Maar het kabinet-Rutte/Verhagen, wat is dat voor een verschijnsel? Het ligt voor de hand die vraag vooral te beantwoorden aan de hand van het door hen gekozen motto: ”vrijheid en verantwoordelijkheid”. Waarbij naar de herkomst van die begrippen niet geraden hoeft te worden. Twee partijen hebben immers het begrip vrijheid in hun naam staan: Rutte’s VVD en Wilders’ PVV. Het begrip ”verantwoordelijkheid” doet meer aan de partij van Verhagen denken. Het CDA verzon in de jaren tachtig het concept van de verantwoordelijke samenleving, een ideologie over het belang van het maatschappelijk middenveld. Waar ”vrijheid” meer de geest ademt van het denken vanuit het individu, is ”verantwoordelijkheid” juist omgeven door het denken vanuit de gemeenschap: wij allen zijn verantwoordelijk voor elkaar.

Het is echter opmerkelijk dat de twee coalitiepartners –gedoger Wilders distantieert zich nadrukkelijk van het motto van het regeerakkoord; dat is „iets van hen, niet van mij”– de begrippen vrijheid en verantwoordelijkheid in hun akkoord nauwelijks uitwerken of invlechten in een bredere visie. Wat je onder de twee termen nu precies moet verstaan, mag de lezer van het akkoord blijkbaar zelf uitmaken.

Daarmee is niet gezegd dat het dus betekenisloze kreten zijn. Het zijn allereerst worden met een voor bijna iedereen positieve gevoelswaarde. Da’s mooi meegenomen. En ze klinken hoe dan ook lekker rechts. Ze doen denken aan eigen initiatief nemen, de schouders eronder zetten, niet afhankelijk willen zijn van anderen. En dat is precies de uitstraling die deze coalitie wíl hebben. Wij zijn geen theoretici en geen linkse dagdromers, maar wij willen aan de slag. Mouwen opstropen, a.u.b.!

Het is daarom niet al te gezocht te stellen dat dit kabinet de sfeer met zich meedraagt van het dagblad De Telegraaf. VVD-leider Rutte wordt regelmatig gesignaleerd met de krant van wakker Nederland onder zijn arm. Wilders laat zich bij voorkeur interviewen door ’s lands grootste dagblad.

Wie de voornemens van deze coalitie op een rij zet, vindt daarin veel elementen die de gemiddelde Telegraaflezer aanspreken. Er komen meer agenten en zwaardere straffen, er komt meer asfalt en op dat asfalt mogen we harder rijden, er komt geen rekeningrijden, de bureaucratie wordt aangepakt, het ambtenarenapparaat uitgedund, bestuurscolleges verkleind, adviesorganen verliezen hun subsidie en aan de instroom van asielzoekers wordt meer dan vroeger een halt toegeroepen.

Kortom, een beleid dat goed valt bij de zogeheten hardwerkende Nederlander, de man of vrouw die om bovengenoemde beleidspunten op VVD, PVV of wellicht CDA heeft gestemd, en om diezelfde redenen graag De Telegraaf leest.

Op de perconferentie waarop de drie partijleiders hun regeerakkoord presenteerden, was in elk geval één hoofdredacteur van een landelijk dagblad present: Sjuul Paradijs van de De Telegraaf. Na de pers­conferentie had hij het etiket dat zijn krant de dag daarop op het kabinet ging plakken, waarschijnlijk al in zijn hoofd: het gezondverstandkabinet.

Niet toevallig dezelfde term die het dagblad in het verleden ook wel voor zichzelf gebruikte: de gezondverstandkrant.