Het is echter geen geheim dat veel Israëlische politici gelukkig zijn met de opgang van Abu Mazen en de geleidelijke neergang van Yasser Arafat, die al tientallen jaren leidinggeeft aan de Palestijnse nationale strijd. Voor het eerst in tweeënhalf jaar lijkt het vredesproces tussen de Israëliërs en de Palestijnen weer van start te kunnen gaan.

Premier Sharon, en veel Israëliërs met hem, zagen Arafat als hoofdschuldige bij de golf van terreuraanslagen die Israël de afgelopen tweeënhalf jaar teisterden. Arafat liet de Palestijnse terreurgroepen hun gang gaan. Hij verkeerde in de veronderstelling dat Israël door de druk van de terreur meer concessies zou doen. De dood van honderden Israëliërs bij de bomaanslagen en de schietpartijen hebben de rechtse partijen in Israël echter versterkt. Sharon durfde Arafat niet de grens over te zetten, maar deed wel zijn best de Palestijnse leider te negeren.

De opvatting van de Israëlische regering dat er geen vooruitgang kan worden geboekt als Yasser Arafat de leider van de Palestijnen blijft, heeft internationale steun gekregen. Een van de voorwaarden voor de lancering van de ”routebeschrijving” (het vredesplan van het kwartet: de Verenigde Staten, de Europese Unie, de Verenigde Naties en Rusland) is dat er hervormingen moeten worden doorgevoerd door de Palestijnse Autoriteit. Aan de alleenheerschappij van Arafat komt nu langzaam maar zeker een einde.

Arafat blijft echter het recht houden een kabinet goed of af te keuren. Hij weigerde bijvoorbeeld akkoord te gaan met de benoeming van Mohammed Dahlan als hoofd van de veiligheidsdiensten. Dahlan heeft in het verleden in de Gazastrook Palestijnse terreurorganisaties hard aangepakt. Europese en Amerikaanse politici oefenden zware druk uit op Arafat om het kabinet toch te accepteren. Het compromis is dat Dahlan zeggenschap krijgt over een aantal diensten. Helemaal rond is de Palestijnse regering nog niet: de Palestijnse Wetgevende Raad moet er nog zijn goedkeuring aan geven. De verwachting is dat deze dat volgende week zal doen. Het kwartet zal daarop officieel de ”routebeschrijving” publiceren.

Israëlische commentatoren zijn van mening dat dit vredesplan alleen succes kan hebben als Arafat minder macht heeft. Het dagblad Ha’aretz wijst er in een commentaar op dat Arafat de benoeming van Abu Mazen vreesde omdat die zijn politieke neergang als voorzitter en symbool van de Palestijnse nationale beweging betekent. De Palestijnse voorman is niet van plan politieke zelfmoord te plegen na decennialang politiek actief te zijn geweest. Hij deed volgens Ha’aretz zijn best in de schijnwerpers te blijven staan, ook al hield dat in dat de vredeskansen verminderden. De krant schrijft ook dat de politieke invloed van Arafat verder moet worden geneutraliseerd. „Het mag worden gehoopt dat de Arabische en de Europese landen, en natuurlijk de VS, druk zullen blijven uitoefenen om hem van het Palestijnse beslissingsproces te verwijderen.”

De politieke wetenschapper professor Gerald Steinberg schrijft in The Jerusalem Post dat Abu Mazen mogelijk oprecht van plan is een einde te maken aan het terrorisme, maar dat de resultaten minimaal zullen zijn als Arafat de touwtjes in handen houdt. De hoop dat er met het vredesplan van het kwartet betere tijden aanbreken, zal dan vervliegen totdat Arafat vertrekt.

Niet iedereen is gelukkig met de komst van de regering van Abu Mazen. De islamitische verzetsbeweging Hamas vindt dat de gewapende strijd voor de bevrijding van Palestina moet doorgaan. Hamas, en andere terreurgroepen zoals de Islamitische Jihad en de al-Aqsa Martelarenbrigades, lopen de kans in de komende tijd te worden opgerold of althans te worden beteugeld. Een woordvoerder van Hamas zei echter dat „het verzet” door zal gaan zolang de bezetting duurt. In de afgelopen week hebben deze groepen veel pogingen gedaan om aanslagen te plegen. In de meeste gevallen zag het Israëlische veiligheidsapparaat kans de kandidaat-terroristen te arresteren. Alleen de aanslag gisteren in Kfar Sava lukte.

Rechts in Israël is ook ongelukkig met de opgang van Abu Mazen. Dat is niet verwonderlijk, want als de Palestijnse premier kans ziet orde op zaken te stellen, komt de Palestijnse staat een stuk dichterbij. De aanval richt zich vooral op Abu Mazens omstreden uitlatingen over de holocaust. Abu Mazen promotieonderzoek ging over „de geheime betrekkingen tussen de nazi’s en de zionistische beweging.” Hij stelt dat het aantal Joodse slachtoffers 6 miljoen kan zijn geweest, maar dat het er mogelijk ook minder waren, „misschien zelfs minder dan een miljoen.” De rechtse nieuwsorganisatie Israel Resource meldt dat de dissertatie van Abu Mazen in de Palestijnse autonome gebieden momenteel een populair boek is.