CDA’er: Gemeenteraad soms bewust tegen christelijke burgemeester
DEN HAAG – Het CDA heeft de stellige indruk dat er soms in gemeenteraden door niet-confessionele partijen bewust wordt samengespannen om de komst van een CDA- of CU- burgemeester te voorkomen.
Dat zegt CDA-Kamerlid Koopmans in reactie op een inventarisatie van deze krant van de partijachtergrond van alle burgemeesters tussen 1971 en 2010. Daaruit blijkt dat het aantal CDA-burgemeesters ten opzichte van veertig jaar geleden bijna is gehalveerd. Het aantal PvdA-burgemeesters is verdubbeld en het aantal burgemeesters van VVD-huize zelfs verdrievoudigd.
„Er zijn steeds minder CDA-raadsleden, en de raad bepaalt sinds 2001 wie de burgemeester wordt”, erkent Koopmans. „Maar wij mogen onze partijleden in vertrouwenscommissies (die de voordracht van een burgemeester voorbereiden, red.) best scherper toerusten, zodat zij niet te snel omwille van eenheid in de raad een kandidaat van een andere partij steunen.”
De dertig grootste steden kennen na de voordracht van Hoes (VVD) in Maastricht dertien PvdA-burgemeesters, negen VVD’ers, zes CDA’ers, één D66’er en één CU’er. Pas op nummer 16 (Amersfoort) komt het CDA voor het eerst aan bod. Andere partijen mogen nauwelijks burgemeesters leveren. Dat verandert sinds 1971 langzaam: was destijds 96 procent van de burgemeesters lid van CDA, PvdA of VVD, nu is dat 87 procent. Van de overige partijen is D66 het meest gegroeid, naar 6,1 procent.
Koopmans zegt dat zijn partij zich er niet voor schaamt een plattelandspartij te zijn. „Kandidaten uit een grote stad worden vaak overschat. Het is voor vertrouwenscommissies haast een automatisme om te denken dat een wethouder uit een grote stad een kanjer is, die meer kan dan iemand die ‘maar’ burgemeester in een kleine stad is. Kletskoek.”
Hoewel in het verkiezingsprogramma van de CDA staat dat de partij voor een door de Kroon benoemde burgemeester is, heeft Koopmans binnenskamers al geroepen om na te denken over het systeem van bijvoorbeeld een door de bevolking gekozen burgemeester. „Ik denk dat heel wat inwoners een man als Eurlings (minister VWS, red.) als burgemeester zouden willen.”
PvdA-Kamerlid Heijnen is niet onverdeeld gelukkig met zo veel burgemeesters van zijn partij in de grote steden. „Wat meer evenwicht ten opzichte van de landelijke politieke verhoudingen is niet verkeerd, hoewel de raden zelf bepalen wie ze willen. En die gaan hoe dan ook voor kwaliteit. Maar ons land is een coalitieland, en dan is een betere spreiding van de burgemeestersposten niet verkeerd.”
Heijnen heeft meer wensen: „Er zouden, gelet op de bevolkingssamenstelling, meer vrouwelijke en allochtone burgemeesters moeten komen, evenals burgemeesters van D66 en GroenLinks.”
Als het aan Heijnen ligt, zouden vertrouwenscommissies meer risico mogen nemen, door goede kandidaten zonder veel ervaring in het lokaal bestuur een kans te gunnen. Ook pleit de PvdA voor een door én uit de raad gekozen burgemeester. „We denken graag met anderen na over een nationaal democratisch akkoord voor staatkundige hervormingen.”
VVD-Kamerlid Van Beek is blij met de groei van het aantal burgemeesters van zijn partij, maar relativeert dit gegeven wel. „We hebben veel werk gemaakt van het scoutings- en personeelsbeleid. Wel moeten mensen die een burgemeesterspost ambiëren een fatsoenlijk opleidingsniveau hebben, evenals werk-, politieke en bestuurlijke ervaring.”
Dat de PvdA goed scoort in de grote steden, is volgens Van Beek een gevolg van het huidige systeem. „De raad bepaalt, en die houdt geen rekening met de keuze van andere gemeenteraden. Wel blijft de VVD voor een direct door de bevolking gekozen burgemeester, maar dan moet zo’n man niet alleen gezag hebben, maar ook meer macht krijgen.”
