Voor ondernemingen en instellingen met vijftig of meer werknemers is een ondernemingsraad verplicht. Kleinere bedrijven kunnen een personeelsvertegenwoordiging instellen. Is er geen personeelsvertegenwoordiging of or, dan is er de plicht om twee keer per jaar met alle werknemers te bespreken hoe het reilt en zeilt binnen de onderneming. Vragen over werkdruk, financiën, ziekteverzuim, personeelsbeleid en dergelijke kunnen aan de orde komen. Uiteraard is het ook mogelijk om bij minder dan vijftig werknemers een or in te stellen.

Een ondernemingsraad heeft verschillende bevoegdheden, zoals instemmingsrecht en adviesrecht. Over tal van zaken die binnen de onderneming spelen, kan de or namens de werknemers invloed uitoefenen. Het is wel belangrijk dat de or hiervoor draagvlak heeft bij de werknemers, maar tegelijkertijd ook dat het geen onredelijk voorstel ten opzichte van de werkgever betreft.

De werkgever moet de or instemming vragen bij het vaststellen, wijzigen of intrekken van onder andere regelingen voor werktijden, vakantie, arbeidsomstandigheden, ziekteverzuim, een beloning of functiewaarderingssysteem, regels voor het aanstellen, bevorderen of ontslaan van werknemers.

Verder moet de werkgever de or onder meer om advies vragen als hij een belangrijk besluit wil nemen van financiële of organisatorische aard (bijvoorbeeld een grote investering, een fusie, een overname of het sluiten van (een deel van) de onderneming) en als hij bestuurders wil benoemen of ontslaan.

Dankzij een ondernemingsraad heeft de directie betere ingangen naar informatie over de onderneming en heeft zij beter zicht op wat er op de werkvloer speelt. Informatie die van medewerker naar leidinggevende naar directeur gaat, verwatert vaak. Door het bestaan van een ondernemingsraad is er een kortere lijn, waardoor de informatie niet alleen betrouwbaarder is, maar ook breder. De directie weet wat er leeft in de onderneming en kan zo een beter draagvlak krijgen voor haar besluiten.

Werkgevers zien vooral meerwaarde in de or als extra informatiekanaal voor wat er op de werkvloer speelt, het verkrijgen van draagvlak voor beslissingen en het formuleren van en onderhandelen over personeelsbelangen.

Het bovenstaande geeft weer dat de or op vele terreinen binnen de organisatie invloed kan uitoefenen en dat ook de werkgevers hiervan de meerwaarde inzien.

Het is dan wel belangrijk dat de or input ontvangt van de werknemers en dat hij vertrouwen krijgt van zowel de werkgever als de werknemers. Op deze wijze kan een or veel voor een onderneming betekenen en de spil vormen tussen de bestuurder/werkgever en de werknemers. Immers, als er een breed draagvlak is voor bepaalde besluiten en er vertrouwen is in de deskundigheid van de or en van de werkgever, dan zal het onderlinge vertrouwen ook groeien, wat een positieve werksfeer bevordert. En dit is weer van invloed op de resultaten binnen een onderneming. Zowel werknemers als werkgevers kunnen dus profiteren van de deskundigheid van een goedlopende ondernemingsraad.

De auteur is werkzaam bij de RMU als juridisch medewerker individuele belangenbehartiging. Reageren aan scribent? sociale­zaken@refdag.nl