Het is natuurlijk een beetje een sigaar uit eigen doos. Maar dan wél een heel dikke Cubaan die anders pas in de loop van de komende drie jaar volledig had kunnen worden opgerookt.

De 4,3 miljard euro aan spaarloon die vandaag vervroegd vrijvalt, harkten zo’n 2 miljoen Nederlandse werknemers tussen 2006 en 2009 zelf fiscaal vriendelijk (zie kader) bij elkaar, maar was anders pas stapsgewijs tot 2013 vrijgekomen.

Om de broze economie een impuls te geven, besloot het kabinet onlangs echter tot de huidige maatregel. Mensen eerder dan gepland over hun spaarloonsaldo laten beschikken, lokt extra aankopen uit, is de achterliggende gedachte. En die bestedingen stimuleren weer de groei. Iedereen tevreden.

Desondanks zijn de verwachtingen niet hooggespannen. En dat niet zonder reden. Want óók in 2005 werd het opgebouwde spaarloon (toen circa 2,3 miljard euro) vervroegd vrijgegeven, óók toen was de economie het argument en óók toen viel het resultaat voor de Nederlandse economie bar tegen. Veel burgers stopten het geld uit de ene pot (spaarloon) direct weer in de andere pot (spaarrekening). Maar het geld laten rollen, ho maar.

Ook nu lijkt het spaarloon weer in die befaamde Hollandse spaarpotten te verdwijnen, bleek deze week uit een peiling van het Economisch Bureau van ING. Slechts een kwart van de werknemers denkt erover het bedrag daadwerkelijk uit te geven.

Geld heeft de gemiddelde Nederlander immers genoeg; hoewel de rente laag is, waren de saldi op spaarrekeningen nimmer zo hoog (bijna 300 miljard euro!). Het grote probleem is vooral dat burgers hun geld niet over de balk willen smijten, voorzichtig als ze zijn geworden door de kwakkelende economie, wankele pensioenen en onzekerheid omtrent hun baan.

De uitwerking op de consumptie zal dus waarschijnlijk vrij klein zijn en daardoor het effect op de economische groei nihil. Desalniettemin plaatst de vrijgave van het spaarloon u voor de keuze: wat te doen met dat geld? Een aantal mogelijkheden op een rij.

Uitgeven

Het loopt nog niet bepaald storm met advertenties van branches of bedrijven die wel raad weten met uw spaarloon. Maar wat niet is, kan natuurlijk nog komen. Wel kwam er al een opmerkelijk advies van de voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. ”Stop je spaarloon in je spouwmuur”, stelt zij voor. Die extra isolatie bespaart gas en daarmee geld, met meer rendement dan wanneer het spaarloon wordt weggezet op de beurs of op een spaarrekening, aldus Milieu Centraal.

Wie zijn spaarloon uitgeeft aan een verbouwing of renovatie slaat overigens twee vliegen in één klap. Minister De Jager verlaagde onlangs het btw-tarief op het arbeidsloon hiervoor tijdelijk van 19 naar 6 procent, om daarmee de bouwsector te stimuleren.

Sparen

Misschien is de vrijval van uw spaarloon wel een goed moment om eens op zoek te gaan naar een bank die meer waar geeft voor uw spaargeld dan uw huidige bank. Maar houd er in dat geval wel rekening mee dat de fiscus uw spaarloon, wanneer u het overhevelt, plots ziet als een onderdeel van uw eigen vermogen. En dáárover (mits dit vermogen ligt boven de vrijstelling van 20.661 voor alleenstaanden en 41.322 euro voor fiscale partners) betaalt u weer 1,2 procent belasting in de vorm van vermogensrendementsheffing. Met de huidige lage rentes is dat een slok op uw borrel.

Reguliere spaarrekeningen bieden op dit moment tot 2,4 procent (Bank of Scotland) rente zonder beperkende voorwaarden. Kunt u uw geld langer missen, dan is op een zogeheten depositorekening (waar het geld voor langere tijd wordt vastgezet) 4 tot 4,5 procent te halen voor looptijden van respectievelijk vijf of tien jaar (NIBC Direct).

Aflossen

Misschien wel de lucratiefste optie is aflossen. Niet zozeer voor de economie, excuus daarvoor mijnheer De Jager, maar wél voor uzelf. Wie flink rood staat, een doorlopend krediet heeft afgesloten of andere vormen van leningen heeft lopen, betaalt daarover vaak een gepeperde rente die zomaar de 10 procent kan ontstijgen. Hierop aflossen geeft een besparing waar geen internet­spaarbank tegenop kan.

Een rekenvoorbeeld ter illustratie. Wie 2000 euro aflost op een lening à 10 procent, bespaart jaarlijks maar liefst 200 euro aan rente. Een storting op een reguliere spaarrekening had maximaal 50 euro opgeleverd.

Helemaal niets doen

Dat kan natuurlijk ook en hoeft helemaal niet ongunstig te zijn. Dat hangt af van de rente die uw bank of verzekeraar u biedt op uw spaarloonrekening. Is die lager dan de rente op uw reguliere spaarrekening, dan loont het de moeite het geld over te hevelen. Overigens zagen diverse spaarloonbeheerders deze bui al hangen en verhoogden ze daarom de rentetarieven fors in de aanloop naar vandaag. Wel is de kans groot dat ze die rente in de komende maanden weer stapsgewijs zullen verlagen.

Bij de meeste banken blijft, in het geval u niets doet, het opgebouwde spaartegoed op het zogenoemde geblokkeerde spaardeel van de spaarloonrekening staan. Let hier echter wel op. Onder meer ING zet het opgebouwde spaarloon namelijk op het vrij opneembare deel van deze rekening, waarop een lagere rente geldt. Wilt u dit weer wilt laten blokkeren, dan zult u dat zelf moeten aangeven. Overigens kunt u altijd op een later moment alsnog besluiten het spaarloon uit de periode 2006-2009 op te nemen.

Spaarloon: belastingvrij sparen

Met de spaarloonregeling, die stamt uit 1994, kunnen werknemers belastingvrij een gedeelte van hun brutoloon netto sparen, dus zonder dat zij er loonheffingen over verschuldigd zijn. Het betreft een bedrag van maximaal 613 euro per jaar. Het geld moet hiervoor wel ten minste vier jaar vast blijven staan op een aparte spaarloonrekening. Alleen in bepaalde gevallen, zoals bij de aankoop van een eigen woning, studie of de start van een eigen bedrijf, mag het geld eerder –belastingvrij– worden opgenomen. Spaarloontegoeden zijn tot een bedrag van maximaal 17.025 euro vrijgesteld van 1,2 procent vermogensrendementsheffing.

Eind vorig jaar deden er 3,8 miljoen werknemers mee aan de populaire regeling. Jaarlijks leggen zij met elkaar zo’n 2 miljard euro in, waardoor de overheid circa 800 miljoen euro aan belastinginkomsten misloopt. Om die reden pleitte de studiecommissie Belastingstelsel dit voorjaar nog voor afschaffing van de regeling. Ook in de afgelopen jaren is er al behoorlijk aan de regeling geknabbeld.

Sinds de komst van de levensloopregeling in 2006 (waarbij verlofrechten worden opgebouwd) kunt u ieder jaar opnieuw kiezen aan welke regeling u wilt deelnemen. Het is niet mogelijk om gelijktijdig aan beide regelingen (spaarloon of levensloop) deel te nemen.

„Mooi laten staan. Je krijgt nu nergens veel rente”

Richard (54) en Jeanet (56) van den Akker werken als nachtwacht bij Groot Emaus in Ermelo, een instelling voor moeilijk opvoedbare kinderen. Groot Emaus hoort bij ’s Heeren Loo, waar mensen met een verstandelijke beperking worden opgevangen.

Wist u dat het spaarloon vandaag vrijkomt?

Jeanet: „Ik las vorige week op Teletekst dat ING niet zo netjes omgaat met de nieuwe regeling, dat is het enige wat ik erover weet. En op het werk kregen we wat formulieren om in te vullen. Over het algemeen nemen wij het bedrag dat vrijvalt ieder jaar op, dus om veel geld zal het nu niet gaan.”

Wat gaat u doen met het geld?

Richard: „Ik heb besloten het mooi te laten staan. Omdat we het toch niet nodig hebben nu, en omdat je op dit moment nergens veel rente krijgt. En het scheelt in ieder geval 1,2 procent belasting, want het spaarloon blijft belastingvrij.

Moeten we het van de overheid uitgeven, voor een koelkast of zo? Nou, we hebben het allemaal redelijk voor elkaar hier in huis. De pensioenen zijn een moeilijk verhaal, en de vraag is wanneer we überhaupt met pensioen kunnen – ik voel er niets voor om nu met geld te gaan smijten. Zo zijn we ook niet opgevoed.

De overheid moet eerst maar duidelijk maken wat ze precies wil. Enerzijds gooien ze berichten de ether in dat de pensioenen misschien worden gekort, en aan de andere kant moeten we extra spaargeld uitgeven. Dat doen we maar even niet.”

„Flankeer vrijval met campagne over verantwoord geld uitgeven”

Adrie Dumay (49) werkt bij TNO als senior wetenschappelijk onderzoeker. Hij houdt zich bezig met omvangrijke programma’s op het gebied van innovatie in de gezondheidszorg. Daarnaast is hij verbonden aan de TU Delft.

Wist u dat het spaarloon vandaag vrijkomt?

„Ik heb het nieuws een beetje gevolgd, via nu.nl. Ik neem zelf deel aan een wat andere soort spaarloonregeling. Bij TNO kunnen we een bedrag direct storten in een lijfrentepolis, waarbij je vooraf een looptijd afspreekt. Het opgebouwde bedrag valt in één keer vrij en dat is dan belastingvrij. Opnemen is voor mij nu niet aan de orde.”

Wat zou u doen als u vandaag over geld van een spaarloonregeling kon beschikken?

„Het hangt erg van de persoonlijke situatie af wat mensen ermee zullen doen – zitten ze zonder werk, hebben ze schulden die ze moeten aflossen?

Ik zou het zelf gebruiken om mijn hypotheek mee af te lossen. Al zou die naar nul gaan waardoor je fiscaal niet meer profiteert van een schuld, dan nog zou ik aflossen. Uiteindelijk zijn het vooral banken die garen spinnen bij leningen als hypotheken.

Persoonlijk vind ik direct consumeren van dat spaargeld niet zo’n goed idee. Je spaart om een grotere besteding te doen – voor een auto, een huis. Niet om op vakantie te gaan. Als je met maandelijkse inkomsten niet toekomt, moet je je uitgavenpatroon aanpassen, denk ik. Dat de bedoeling van de regeling is dat we geld uitgeven, vind ik kenmerkend voor het kabinet. Zelf een strenger beleid voeren maar intussen hopen dat mensen geld te grabbel gooien, nee. De overheid zou dit moeten flankeren met campagnes over verantwoord geld uitgeven.

Ik begrijp de maatregel wel –de middenstand moet leven van mensen die iets willen besteden– maar uitgegeven is uitgegeven. Het is moeilijk om zo’n bedrag weer op te bouwen, zeker als iemand bijvoorbeeld geen werk heeft. Dit is kortetermijndenken. Wat gebeurt er als ik niets meer heb en ook mijn spaargeld heb uitgegeven? Dan drukken de lasten weer op de overheid.”