Er is gestemd over een pakket van in totaal 26 grondwetswijzigingen. De volksstemming heeft het Turkse volk diep verdeeld. Erdogan wil de macht van de militairen en van de top van de rechterlijke macht beknotten, waardoor Turkije in aanmerking moet komen voor toetreding tot de Europese Unie. Volgens tegenstanders van de grondwetswijziging loopt de scheiding van godsdienst en staat gevaar en dreigt de politieke islam te veel invloed te krijgen.

Zo’n 77 procent van de 50 miljoen kiesgerechtigde Turken ging naar de stembus. Toen de uitslag zich aftekende, zei Erdogan dat Turkije een „historische drempel” heeft genomen.

Rond de volksstemming hebben zich enkele incidenten voorgedaan. In de provincie Mersin in het zuiden kwam het tot een confrontatie tussen rivaliserende groepen Koerden. Militante Koerden probeerden te verhinderen dat andere Koerden hun stem uitbrachten. De militanten zouden onder meer met een molotovcocktail en stenen hebben gegooid. De politie gebruikte traangas om de twee partijen uiteen te drijven en arresteerde tien mensen.

Ook elders waren er problemen. Het Koerdische persbureau Firat meldde dat paramilitairen in de provincie Sirnak mensen belaagden die niet wilden gaan stemmen.

De huidige grondwet uit 1982 is in de geest van de militaire junta opgesteld, die zondag precies dertig jaar geleden een staatsgreep pleegde. Dat leidde tot een bloedige vervolging van figuren die de coupplegers verdacht vonden. De huidige constitutie bevat onder meer de regel dat de coupplegers niet kunnen worden vervolgd. Deze onschendbaarheid verdwijnt straks, nu een meerderheid van de kiezers ja heeft gezegd. Daarnaast mogen dan krijgsraden in vredestijd geen burgers meer berechten.

De rechterlijke macht is een bastion dat de wereldlijke orde die Mustafa Kemal Atatürk (1881-1938) in de jaren twintig verankerde, onaangetast wenst te behouden. De grondwetswijziging beoogt de hechte kring hoge magistraten open te breken. Dan zouden hervormers een kans maken om in die gelederen binnen te dringen.

De oppositie van onder meer de traditioneel met militairen dwepende Republikeinse Volkspartij (CHP) heeft gewaarschuwd dat Erdogan, met zijn wortels in de Turkse politieke islam, de rechterlijke macht wil domineren. De CHP en andere oppositiepartijen haalden alles van stal om de kiezers ertoe over te halen nee te stemmen.

Voor leider Devlet Bahceli van het ultranationalistische MHP, dat de grondwetswijziging afwijst, was de uitslag een grote teleurstelling. Zelfs in zijn eigen kiesdistrict wonnen de voorstanders.

Ook partijen die dicht bij de Koerdische bevolkingsgroep staan, met name de Partij Vrede en Democratie (BDP), waren tegen de wijziging. Ze vinden Erdogans wijzigingen onvoldoende. Zo blijft de hoge kiesdrempel van 10 procent een reusachtig obstakel voor de BDP, die een oproep deed tot een boycot.

De Europese Unie ziet de uitslag van het referendum over de wijziging van de grondwet als „een stap in de goede richting”, maar roept tegelijkertijd Ankara op tot verdere hervormingen.

Turkije onderhandelt met de Unie over toetreding.

De Europees commissaris voor Uitbreiding, Stefan Füle, liet in een verklaring weten dat de uitslag aantoont dat de Turken zich blijven binden aan hervormingen die hun rechten en vrijheden vergroten. „Deze hervormingen zijn een stap in de goede richting, omdat ze prioriteiten aan de orde stellen in de pogingen van Turkije om te voldoen aan de criteria voor toetreding (tot de EU)”, meent Füle.