Raymond Glaser, antiquaar in hebraïca, judaïca en oude jiddische boeken, heeft een wandeling uitgezet langs gebouwen, huizen en plekken met een Joodse geschiedenis in de stad Maastricht. Bij de gedenkplaat achter de rooms-katholieke Sint-Servaes blijkt zijn betrokkenheid: „Dit is een vreemde plaats om Joodse slachtoffers van de Holocaust te gedenken. De oorlogspaus, Pius XII, heeft niets tegen de Jodenvervolging ondernomen. Hij zweeg en keek de andere kant op. Dat dit monument nu behoort tot een rooms-katholieke kerk, is onheus. De burgerlijke gemeente zou ervoor moeten zorgen dat dit monument een andere, waardevrije plaats krijgt, geen besmette locatie, zoals een roomse kerk.”

In de dertiende eeuw leefden er al Joden in Maastricht. Ze beschikten zelfs over een synagoge, die in gebruik was bij de oudste Joodse gemeente van Nederland. Maastricht heeft nog een Jodenstraat. Daar woonden vleeshouwers en veehandelaren. Voor Joden waren slagers belangrijke mensen in verband met het handhaven van de spijswetten. Nog steeds is de Jodenstraat een echt middeleeuws straatje, met een goot in het midden voor de afvoer van water naar de Maas.

Vol geestdrift wandelt Glaser door Maastricht, her en der wijzend op herinneringen aan het oude Joodse leven: „Ik ben liberaal, maar ik denk wel Joods.”

De route begint bij de Sint-Servaeskerk. De Maastrichtse beeldhouwer die de grote deuren van de kerk heeft gemaakt, Appie Drielsma, verwerkte daarin symbolen voor de zuilen in de tempel te Jeruzalem, Jachin en Boaz. Ook is de tekst uit Psalm 122 in de deuren aangebracht, gewijde woorden over Yerushalayim.

De wandeling voert van het Kanunnikencourt via de Papenstraat langs het voormalige gouvernementsgebouw, nu rechtenfaculteit van de Universiteit Maastricht. Aan de overkant staat een woonhuis met een inscriptie in de muur: „Hier kwam de Duitse denker Karl Marx bij zijn zus Sophie op bezoek; 19 maart-7 april 1865”. De schrijver van ”Das Kapital” was geboren uit ouders met Joodse wortels.

In gezwinde pas wandelt Glaser langs verborgen pleintjes en mooie kloosterhofjes. Bij het oude protestantse weeshuis hoort nog een verhaal. „Na de oorlog werden in dit gebouw Joden opgevangen die terugkeerden uit de concentratiekampen. Een van hen was Jaap Meijer, de vader van journalist en televisiepresentator Ischa Meijer. Als kind werd Ischa samen met zijn Joodse ouders weggevoerd naar Bergen Belsen. Het gezin overleefde de oorlog.”

In de Minderbroederskerk huist nu het Historisch Centrum Limburg. In het centrum wijst Glaser op twee bladzijden uit de veertiende eeuw. „Dat zijn de oudste Joodse stukken van Nederland.” In de chique Stokstraat (vroeger de steeg waar het stedelijk schorriemorrie woonde), staat het Juwelenhuisje. Rond 1900 was dit een koosjer slagerijtje waar onder opzicht van der rabbijnen de koeien werden geslacht.

Op het terras van café ”d’n 11e baog” zit een stel meiden aan de patat, zich niet bewust van het feit dat 3 meter onder hen vroeger een Joodse synagoge lag.

Het eindpunt van de route is de huidige sjoel, in de Bogaerdenstraat. De voorgevel is voorzien van uitgebeitelde letters, van de Tien Geboden en van alle namen van de stammen van Israël. De koster van de sjoel wil zijn gebouw wel even ontsluiten.

In het midden van de sjoel staat de bima, waar de liederen worden gezongen en de Thora wordt gelezen nadat deze uit de Thorakast is gehaald. Er staat een preekstoeltje waar de rabbijn iedere sjabbat de preek voorleest. Bij de lessenaar staat dan de chazan. Boven is de galerij voor de vrouwen, die niet beneden mogen zitten. Boven is ook een zaaltje waar de rabbijn op zondag les geeft in de Thora. Sinds 2001 heeft Maastricht weer een eigen rabbijn. De gemeente groeit weer.

Aan het Vrijthof staat de Hoofdwacht, vroeger wachtgebouw voor de schutterij. Hier moesten in de achttiende eeuw zich ’s avonds alle Joden verzamelen die de stad geen economisch voordeel brachten. Hiervandaan liepen ze met de stadsschutterij naar de stadspoort om buiten gesloten te worden. De volgende morgen mochten ze weer naar binnen.

De wandeling door Joods Maastricht wordt verzorgd door Antiquariaat Lilien, Jekerstraat 17ab, 6211 NR Maastricht, tel. 043-3252242.