Bijna drie maanden kabinetsformatie
DEN HAAG (ANP) – De formatie is sinds de verkiezingen van 9 juni inmiddels 86 dagen aan de gang. Een chronologie.
10 juni/11 juni - Koningin Beatrix ontvangt vaste adviseurs en fractieleiders voor overleg over verkiezingsuitslag.
12 juni - Uri Rosenthal (VVD) informateur. Hij bekijkt of kabinet mogelijk is met VVD en PVV.
14 juni - CDA-fractieleider Maxime Verhagen wil dat VVD en PVV het eerst met elkaar eens worden, voor hij aanschuift bij gesprekken.
15 juni - PVV-leider Geert Wilders: het heeft weinig zin te praten over rechtse coalitie, als CDA niet wil.
17 juni - Rosenthal brengt koningin verslag uit en noemt pad tot kabinet met VVD en PVV „niet begaanbaar”.
18 juni - Rosenthal bekijkt of paars-plus (VVD, PvdA, D66 en GroenLinks) mogelijk is.
22 juni - VVD-leider Mark Rutte vindt verschillen tussen partijen te groot en stopt met onderhandelen over paars-plus. Informateur besluit te onderzoeken of middenkabinet mogelijk is van VVD, PvdA en CDA.
23 juni - Meningen liggen ver uiteen. Rutte wil middenkabinet (VVD, PvdA, CDA). Job Cohen (PvdA) wil dat niet en pleit voor vijfpartijenkabinet. Pechtold (D66) en Halsema (GroenLinks) houden vast aan paars-plus.
25 juni - Koningin ontvangt fractieleiders. Cohen wil net als Pechtold en Halsema nog eens gaan voor paars-plus.
26 juni - Tjeenk Willink, belangrijkste adviseur van koningin, informateur.
28 juni - Rutte wil praten over paars-plus. Cohen moet beloven over middenkabinet te praten, als paars-plus mislukt. Dat doet Cohen.
29 juni - Wilders voelt zich buitenspel gezet.
5 juli - Jacques Wallage (PvdA) en Rosenthal informateurs. Paars-plus direct om de tafel.
6 juli - De fractieleiders spreken ‘radiostilte’ af.
20 juli - Onderhandelingen over paars-plus lopen stuk op onenigheid VVD en PvdA over bezuinigingen.
21 juli - Koningin consulteert vaste adviseurs. Laat op avond komt oud-CDA-premier en minister van Staat Ruud Lubbers als adviseur bij haar. Rond middernacht verlaat hij als informateur het paleis.
22 juli - Lubbers nodigt fractievoorzitters uit. Rutte pleit voor rechts kabinet, Cohen stelt dat dat onderzocht moet worden.
23 juli - Verhagen herhaalt voorkeur voor middenkabinet. Direct na gesprek met Verhagen laat informateur Lubbers weten dat Rutte, Wilders en Verhagen moeten gaan praten over rechtse samenwerking. Lubbers vraagt hun informeel te praten, zonder zijn aanwezigheid.
24 juli - De CDA-fractie stemt in met verzoek Lubbers.
26 juli - Rutte, Wilders en Verhagen praten informeel over rechtse samenwerking. Ze doen geen mededelingen. Ook Lubbers wordt niet op de hoogte gehouden.
30 juli - VVD, CDA en PVV bereid te onderhandelen over rechts kabinet, waartoe PVV niet toetreedt. PVV geeft wel gedoogsteun.
2 augustus - Andere fractieleiders bij Lubbers. Roemer (SP) wil eigen regeerakkoord schrijven en dat voorleggen aan verdeelde CDA-achterban. Gekrakeel over Job Cohen die weg voor rechts zou hebben vrijgemaakt.
3 augustus - Lubbers naar koningin met advies over onderhandelingen over rechts kabinet van VVD en CDA en gedogende PVV. Hij stelt VVD-voorzitter Ivo Opstelten voor als informateur. Die denkt drie weken nodig te hebben. In die drie weken laten steeds meer CDA-prominenten en een enkele VVD-prominent zich negatief uit over de onderhandelingen, onder wie zelfs Ruud Lubbers.
7 augustus - Wilders zegt dat hij van plan is op 11 september in New York mee te doen aan een protest tegen de bouw van een moskee nabij Ground Zero, waar de aanslagen plaatshadden.
9 augustus - Op de eerste dag van de officiële onderhandelingen wijst Verhagen Wilders op het effect van zijn woorden en zijn verantwoordelijkheid.
11 augustus - Wilders heeft een ticket naar New York geboekt. „Belangrijke speech. Niemand houdt me tegen.”
27 augustus - Opstelten laat weten dat er twee weken meer nodig zijn.
29 augustus - In een peiling van Maurice de Hond staat het CDA op vijftien zetels, lager dan ooit.
31 augustus - CDA’er Jan Schinkelshoek trekt zich terug als Kamerlid ‘in de wachtkamer’ omdat hij geen toekomst ziet voor het rechtse kabinet. Dezelfde dag komt het CDA in spoedberaad bijeen. Er zijn moeilijkheden tussen de onderhandelaars Verhagen en Klink.
1 september - Urenlang beraad leidt pas na middernacht tot een compromis: het CDA zet de onderhandelingen voort, Klink stopt als onderhandelaar en blijft in de fractie. Ook twee andere ‘dissidenten’ blijven in de fractie.
2 september - Rutte en Wilders beraden zich na een gesprek met Verhagen over het vervolg van de formatiegesprekken met het CDA.
3 september - De poging tot een rechts kabinet mislukt. Wilders heeft geen vertrouwen in de stabiliteit van het CDA.