Commentaar: Brief Klink ontroerend en onnozel
Op een saillant moment, primetime op de Nederlandse televisie, lekte gisteravond de brief uit waarmee CDA-ideoloog Klink dinsdag een bom legde onder de formatie van een kabinet ‘over rechts’ en tegelijkertijd zijn partij in een diepe crisis stortte. De brief geeft een zeldzaam inkijkje in de worsteling die Klink de afgelopen weken als onderhandelaar heeft doorgemaakt bij het verenigen van zijn visie op de christendemocratie en de formatiegesprekken met VVD en PVV.
Conclusie: die vereniging is onmogelijk. Volgens het prominente CDA-Kamerlid biedt „de informatiepoging geen perspectief voor de toekomst van Nederland.” Zo snel mogelijk de stekker eruit, wat hem betreft.
De bezwaren die Klink op emotionele wijze uiteenzet zal eenieder die al een slecht gevoel had bij de huidige formatiegesprekken in één klap overtuigen. Wie de brief van Klink aan een nadere beschouwing onderwerpt kan echter óók concluderen dat deze, hoewel ontroerend, openhartig en confronterend, op diverse punten ook wat onnozel overkomt.
Allereerst betreft dit natuurlijk het moment van schrijven. De inkt van het akkoord tussen de partijen is bijna droog en het geheel zou naar verwachting volgende week worden gepresenteerd, waarna het CDA-partijcongres, zoals afgesproken, zijn fiat zou geven over het onderhandelingsresultaat. Om op dát moment nog zo veel ruimte te geven aan een „toenemend intuïtief ongemak” is op zijn minst wat laat. Al geldt anderzijds het principe ”beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald” ook in de Tweede Kamer.
Het zijn met name de belangrijkste redenen die Klink noemt voor zijn „groeiende aarzelingen” die vragen oproepen. Samengevat komen die erop neer dat Klink er onoverkomelijke bezwaren tegen heeft dat de PVV bij de in het conceptakkoord overeengekomen beleidskeuzes omtrent immigratie en integratie andere motieven heeft dan het CDA.
Maar wat sinds het ontstaan van de PVV in 2005 in de samenleving al genoegzaam bekend is, kan toch voor Klink moeilijk als een verrassing komen? Daarom is het juist zaak aan het regeerakkoord een gedoogakkoord vast te nieten, dat gedetailleerd uiteenzet waar de PVV het kabinet steunt en tevens aangeeft hoe ver zij kan gaan in het verkondigen van de eigen boodschap van de-islamisering. Ook dringt zich de vraag op of motieven van politieke partijen niet bijkans per definitie verschillen. Neem de extra investering voor palliatieve zorg die het thans demissionaire kabinet deed. Hoe erg is het dat de ChristenUnie die verkocht als een eerste aanzet tot het remmen van de vraag naar euthanasie, terwijl de PvdA de maatregel louter zag als uitbreiding van het pallet van menselijke keuzevrijheid? Is in zo’n geval niet het resultaat doorslaggevend?
Wie als Klink, naast eenheid van beleid, zelfs eenheid in motieven verlangt, kan in een meerpartijendemocratie geen zaken doen. Het CDA zal zich desondanks moeten bezinnen of Klink het in het specifieke geval van een van de belangrijkste en universele menselijke kernwaarden, te weten: naastenliefde, niet tóch bij het juiste eind heeft.
