Halfbroer Saddam opgepakt in wantrouwig Irak
Opnieuw is een halfbroer van Saddam Hussein, Barzan al-Tikriti, in handen gevallen van de Amerikaans-Britse coalitie. Hij werd donderdagochtend vroeg aangehouden. Hoe en waar is niet bekendgemaakt, om de speurtocht naar meer kopstukken van het grotendeels spoorloze Iraakse regime niet te bemoeilijken.
Zondag arresteerden de Amerikanen Watban al-Tikriti, een halfbroer die geen belangrijke functie meer leek te vervullen. Barzan al-Tikriti is een van de drie halfboers en geldt wel als een ingewijde en naaste medewerker van Saddam Hussein. Naar de huidige woon- en verblijfplaats van Saddam blijft het gissen. Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat hij is omgekomen. Er zijn daarentegen wel tekenen dat hij vorige week niet is gedood bij bombardementen op zijn vermoedelijke verblijfplaats.
Volgens waarnemers zien nog maar weinig Irakezen de Amerikanen als bevrijders. De geruchtenstroom in onder meer de hoofdstad ziet in de geruisloze verdwijning van Saddam en andere topfiguren een aanwijzing dat de Amerikanen alleen voor de olie zijn gekomen en niets anders. Ook in de plunderingen en verwoestingen zien velen de hand van de Amerikanen. Plunderaars uit de arme sjiitische wijk Saddam City, inmiddels Sadr City, zouden in Bagdad zijn aangespoord door de binnentrekkende Amerikanen. De brandstichtingen zijn georganiseerd, beweert een Britse verslaggever ter plaatse.
Na de plunderaars arriveert er doorgaans een groepje Iraakse brandstichters in een bus. Ze stelen niets en stichten alleen brand. Vervolgens stapt het gezelschap pyromanen weer in de bus. Amerikaanse soldaten zijn vaak in de onmiddellijke nabijheid, maar ondernemen volgens ooggetuigen niets.
De belangrijkste cultureel adviseur van het Witte Huis, Martin Sullivan, is volgens de Washington Post van donderdag samen met een ander lid van het Adviescomité, Gary Vikan, afgetreden. Ze zijn verbolgen over de verwoesting van cultuurgoed, die volgens hen wel degelijk had kunnen worden voorkomen door de Amerikaanse troepenmacht in Irak.
Die wordt steeds meer als bezettingsmacht gezien. De afkondiging van een avondklok in Bagdad heeft daartoe bijgedragen. Voorts vragen de bewoners zich af waarom de Amerikanen geen enkele interesse tonen in de documenten en archieven van het oude regime. De personeelsbestanden van martelcentra en de kaartenbakken met de namen van slachtoffers liggen onaangeroerd in de smeulende burelen van de gevallen dictatuur.
Het uitblijven van het herstel van de water- en stroomvoorziening draagt evenmin bij tot de populariteit van de Amerikanen. Die beloofden donderdag dat de helft van de huishoudens vanaf vrijdag weer op elektriciteit kan rekenen. Op drinkwater blijft het wachten.
Het wantrouwen schaadt de pogingen van de net in Bagdad aangekomen Iraaks-Amerikaans zakenman Ahmad Chalabi om een sleutelrol in de naoorlogse politiek te spelen. Bovendien blijft zijn omstreden zakenimperium hem parten spelen. In de Zwitserse pers heeft donderdag Jawad Chalabi, de broer van Ahmad ”Rolex” Chalabi, bevestigd dat ze in september 2000 in Zwitserland tot een voorwaardelijke gevangenisstraf zijn veroordeeld wegens malversaties met een van hun investeringsmaatschappijen.
De Amerikanen hopen dat het slechte nieuws uit Irak kan worden gestuit door de economie snel op gang te helpen. Ze vliegen dollars over om naar schatting 2,5 miljoen Iraakse ambtenaren 20 dollar per persoon uit te keren. Irak heeft zelf geen inkomsten, omdat het nog steeds onder het sanctieregime van de Verenigde Naties valt. President Bush wil die sancties onmiddellijk opheffen, maar volgens Moskou en Parijs gaat dat zo maar niet. Het is volgens de Franse president Chirac aan de VN om te bepalen wanneer de sancties worden ingetrokken. VN-chef Kofi Annan heeft voorts op de Europese top in Athene gewaarschuwd dat de Verenigde Naties geen rol kunnen spelen die ondergeschikt is aan een bezettingsmacht. De diplomatieke spanningen tussen de voornaamste aanvallers, de VS en Groot-Brittannië, en de VN zijn zo donderdag weer opgelaaid. De VN zijn nodig om de sancties af te schaffen en om de voedselhulp te organiseren, waar 60 procent van de Iraakse bevolking afhankelijk van was voor de aanval.
De VN waren tegen die aanval, maar Washington en Londen stelden dat de Iraakse massavernietigingswapens die rechtvaardigden. Er is nog geen spoor van die wapens gevonden. Maar zelfs indien de coalitie sporen vindt, dan zijn die niet geloofwaardig en geen bewijs, meent de chef van de VN-wapeninspecteurs, Hans Blix. Dat bewijs kan alleen worden geleverd onder onafhankelijke en internationale controle, aldus Blix in een zaterdag in het Duitse blad Der Spiegel te verschijnen vraaggesprek.