Veel antistoffen zijn gericht op het stukje van een virus dat zich kan binden aan een cel in het menselijk lichaam. Het hiv-virus blijkt zich zo te hebben aangepast dat deze stoffen minder effect hebben. Dat betekent dat een eventueel vaccin, waar al jaren aan wordt gewerkt, nog krachtiger antistoffen zal moeten kunnen opwekken.

„We dachten altijd dat het virus zich daar geen veranderingen kon permitteren, omdat het anders ook niet meer kan infecteren”, zegt onderzoekster Hanneke Schuitemaker. „Nu zien we dat het virus er waarschijnlijk iets ‘overheen’ legt, waardoor de antistof er niet meer bij kan. Dat is een onverwachte truc van het virus.”

Vaccins die bescherming bieden tegen virusinfecties, zijn doorgaans gericht op de opwekking van antistoffen die een binnendringend virus te lijf gaan. Ook bij hiv is de hoop daarop gevestigd. „Nu blijkt echter dat het virus zich aan het onttrekken is aan de natuurlijke antistoffenrespons. De lat wordt dus hoger gelegd”, aldus Schuitemaker

Voor de huidige combinatietherapie, waarbij hiv-geïnfecteerden behandeld worden met drie verschillende hiv-remmers, heeft de ontdekking geen gevolgen. Die behandeling is al zo effectief dat antistoffen geen toegevoegde waarde hebben.

De laatste jaren was de ervaring dat er met een hiv-besmetting, die de ziekte aids veroorzaakt, goed te leven valt. Toen de zieke in de jaren tachtig opdook, gold die nog als ongeneeslijk. Wie eraan leed, was vroeg of laat ten dode opgeschreven. Zoals blijkt uit dit laatste onderzoek, is het virus dus niet zo gemakkelijk te temmen als de laatste jaren gedacht.