Opnieuw laait de discussie over de nationale politie op. VVD, CDA en PVV zouden in de formatiebesprekingen aansturen op een ministerie van Veiligheid met een nationale politie.

Topman Harm Brouwer van het openbaar ministerie dringt aan op een nationale politie. Het huidige bestel is in zijn ogen te zeer versnipperd. Te veel tijd gaat verloren aan overleg en afstemming. Hij wil de huidige 25 regiokorpsen vervangen door hooguit tien regionale eenheden. Zo kan de overheid beter een vuist maken tegen criminele groeperingen.

Daarentegen ziet het Genootschap van Burgemeesters een nationale politie niet zitten. De burgemeesters vrezen dat ze minder in de melk te brokkelen hebben als het bijvoorbeeld gaat om het inzetten van politiemensen op lokaal niveau.

Politiewetenschapper dr. Lex Cachet, bestuurskundige aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, begrijpt dat het OM kiest voor een nationale politie. „Schaalvergroting maakt het waarschijnlijk makkelijker om de zware misdaad aan te pakken en criminele bendes op te sporen. Nu kan het tussen regio’s misgaan op het gebied van bijvoorbeeld uitwisseling van informatie en onderlinge samenwerking.”

Toch heeft Cachet forse bedenkingen bij een nationale politie. Hij deelt de vrees dat burgemeesters in de toekomst in de praktijk minder te zeggen hebben over de inzet van politie. Daardoor kan de bestrijding van lokale onveiligheid in de verdrukking komen, denkt de politiewetenschapper. „Uit onderzoeken blijkt dat burgers met name last hebben van zaken als rondhangende jongeren, vernielingen, burenruzies, woninginbraken, geluidsoverlast. Om dat soort zaken aan te pakken, moet de politie in de haarvaten van de samenleving kruipen en kennis op buurt­niveau hebben. Nationale politie zal zich meer richten op zware misdaad en minder op lokale overlast en kleine criminaliteit. Het zal lastiger worden om het juiste evenwicht te vinden. In huidige bestel gaat dat al met vallen en opstaan.”

Een drastische inperking van het aantal politieregio’s, van 25 naar 10, vergroot de kans dat er binnen één regio „buitengewoon ongelukkige” combinaties van steden liggen. „Rotterdam en Den Haag zijn bijvoorbeeld totaal verschillende steden die een specifieke politieaanpak vereisen. Rotterdam is een havengebied, Den Haag een stad met departementen en ambassades.”

Het beeld dat het huidige politiebestel bestaat uit „volstrekt op zichzelf staande rijkjes” doet geen recht aan de werkelijkheid, vindt Cachet. „In bijvoorbeeld het gebied Zwolle-Apeldoorn-Deventer werken de regiokorpsen al intensief samen. Een organisatie als de Voorziening tot samenwerking Politie Nederland (VtsPN) voorziet in samenwerking op het gebied van bijvoorbeeld gebruik van computersystemen.”

Dat laat onverlet dat de politie vaker de krachten kan bundelen, stelt Cachet. „Als er criminele bendes door het land trekken, is het goed dat de politie in Rotterdam collega’s in Leeuwarden op de hoogte stelt. Zodat er zo veel mogelijk kennis is van de manier van werken van criminelen en de opsporingskansen stijgen. Denk bij die samenwerking ook aan gezamenlijke inkoop van politievoertuigen. Ik zie nog best veel verschillende automerken. Ook kunnen we volstaan met iets minder politieregio’s. Flevoland en Gooi en Vechtstreek voeren al fusiebesprekingen.”

Een reorganisatie heeft heel wat voeten in de aarde, waarschuwt Cachet. Hij betwijfelt sterk dat er miljoenen worden bespaard door schaalvergroting. „Reken op jaren ellende, bijvoorbeeld op het personele vlak. De reorganisatie in 1994, toen rijks- en gemeentepolitie regiopolitie werd, kostte veel tijd, energie en geld. Burgers riepen al gauw dat er minder blauw op straat kwam. Voor velen was dat een geweldige ergernis. Je ziet vaak na zo’n reorganisatie een correctie vanuit de politie.”

Dit is deel 1 van een tweeluik over de nationale politie. Morgen deel 2.