Grote Geus in de schijnwerpers
VIANEN – Het 750-jarig jubileum van Vianen, dit jaar, smaakt naar meer voor de Grote Kerk in Vianen. Een jubileumexpositie in het kerkgebouw heeft inmiddels een permanent karakter gekregen.
Het is druk in het historische centrum van Vianen. Bewoners doen hun boodschappen, fietsers puffen uit op een terrasje, jongelui slenteren over de klinkers van de Voorstraat in het Utrechtse stadje.
Dagjesmensen en passanten maken van de gelegenheid gebruik om een bezoek te brengen aan het imposante kerkgebouw. Een gezin met kinderen is niet weg te slaan bij het praalgraf van Reinout de Derde van Brederode en zijn vrouw Philippote van der Marck. Toeristen nemen kiekjes van het interieur.
De kerk is elke woensdag- en zaterdagmiddag open en trekt zo’n 3000 tot 5000 bezoekers per jaar. Onder begeleiding is het mogelijk de 41 meter hoge toren te beklimmen.
Sinds kort is in het monumentale gebouw een expositie over de geschiedenis van de kerk en de rol van de Brederodes te bewonderen. „Er bestonden al langer plannen om dat in beeld te brengen. Er liep een onderzoek, we waren bezig met het verzamelen van portretten; het jubileum bracht alles in een stroomversnelling”, vertelt Hans Spoor. Hij is voorzitter van het hervormde smaldeel van de plaatselijke PKN-gemeente. Met Hans Kluit en de werkgroep kunst en cultuur van de kerk stelde hij de expositie samen.
Het toch al fraaie interieur met het praalgraf, het koor, het prachtige houtsnijwerk van de herenbank en de graven in de kerk krijgt door de expositie in het koor extra cachet.
Spoor: „De kerk ziet er nog precies zo uit als toen ze na de stadsbrand van 1540 werd herbouwd. De expositie geeft een beeld van de bouwgeschiedenis van de kerk en de verschillende restauraties.”
Ook wordt ingegaan op de inbreng van de Brederodes. „Zij hebben in belangrijke mate de geschiedenis van Vianen en de kerk bepaald. De kerk is door hen gebouwd.” Reinout de Derde was een aanzienlijk man; deken van de Orde van het Gulden Vlies. Daarnaast is er volop aandacht voor zijn oudste zoon Hendrik van Brederode, ook wel bekend als de Grote Geus. „Hij was loyaal aan de Reformatie. Het smeekschrift der edelen werd opgesteld op kasteel Batenstein in Vianen. Hendrik was daarbij zeer actief en bracht 400 edelen in 1566 in Brussel bijeen om het smeekschrift aan landvoogdes Margaretha van Parma aan te bieden. Hij was het die de scheldnaam ”geuzen” omvormde tot erenaam.” Brederode overleed kort daarop, begin 1568. „Daarom zijn er nauwelijks schilderijen van de Grote Geus. Gelukkig hebben we nog enkele privé-exemplaren achterhaald.” Foto’s daarvan zijn te zien in de expositie.
Op dinsdag 21 september geven dr. A. Janse en prof. dr. W. J. op ’t Hof in de Grote Kerk om 19.30 uur gratis een lezing over de Brederodes en hun betekenis voor Vianen en de Hervorming.
