Glazen menora siert nieuwe synagoge
AMSTERDAM – Een glazen menora vormt het raam van de nieuwe multifunctionele synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente (LJG) in Amsterdam, die zondag zijn deuren opent. Met zijn 800 zitplaatsen is het de grootste sjoel van Nederland.
De grote, grijze blokkendoos aan de Zuidelijke Wandelweg in Amsterdam-Zuid doet in eerste instantie niet aan een synagoge denken. Maar wie beter kijkt, ontdekt dat er aan de buitenkant Joodse elementen zijn verwerkt. Zo zijn er davidssterren verstopt in het patroon van de tegels. Een groot raam aan de zijkant van het gebouw heeft de vorm van een menora, een zevenarmige kandelaar.
De voorkant van het gebouw wordt opgesierd met Psalm 16:8 en 1 in het Hebreeuws. „Steeds houd ik de Eeuwige voor ogen. Ik heb U altijd aan mijn rechterhand. Zo lang U er bent, vrees ik niet”, vertaalt rabbijn Menno ten Brink van de LJG. „Deze tekst stond ook op de oude synagoge. In het Jodendom gaat het niet om beelden, maar om woorden.”
De LJG –met ruim 1700 leden de grootste liberaal-Joodse gemeente in Nederland– groeide uit haar jasje in de synagoge aan de Jacob Soetendorpstraat. De nieuwe synagoge is multifunctioneel en biedt meer ruimte voor onderwijs –elke zondag bezoeken zo’n 170 kinderen de zondagsschool– en sociaal-culturele activiteiten, zoals lezingen, film- en theatervoorstellingen en cursussen. Het gebedshuis bevat onder meer een grote feestzaal met keuken, een bestuurskamer annex bibliotheek en diverse vergaderruimtes en leslokalen.
De sjoelruimte, op de eerste verdieping, biedt plaats aan 800 personen en grijpt terug op oude tradities. De bima, een verhoging waarop de Thorarollen worden voorgelezen, is in het midden geplaatst. Aan weerszijden bevinden zich dubbele balkons, waarop bezoekers plaats kunnen nemen.
Lange, witte gordijnen met een patroon van boomtakken bedekken de menoravormige ramen. Ten Brink: „Wij zien er de boom des levens in. Een symbool van leven en kracht.”
In het gebedshuis, dat een belangrijke regionale functie zal innemen, is ook een mikwe gemaakt. In de kleine, betegelde ruimte kunnen vrouwen en mannen een ritueel reinigingsbad nemen in „levend water”, een mengeling van kraan- en regenwater.
Aan elke deurpost in het gebouw hangt een kokertje met een stukje perkament waarop een gedeelte uit de Thora (Deuteronomium 6:4-9 en 11:13-20) staat te lezen. De mezoeza, zoals dit kokertje wordt genoemd, herinnert de Joden eraan om God te dienen.
Architectenbureau SeARCH ontwierp de synagoge. De bouw kostte 12 miljoen euro. De helft daarvan is betaald uit de verkoop van de oude sjoel. Het overige geld komt van gemeenteleden, sponsors en uit subsidies.
De nieuwe synagoge wordt zondag ingewijd. Dan zal ook het eeuwig brandende licht worden ontstoken, een teken van Gods voortdurende aanwezigheid. Prins Willem-Alexander zal daarbij aanwezig zijn.
Qua zitplaatsen is de sjoel de grootste van Nederland. De Portugese Synagoge in Amsterdam is qua oppervlakte groter.