In Bangkok, waar 9 miljoen mensen wonen, gaan dagelijks meer dan 600.000 plastic zakken over de toonbank, voor zowat elke mogelijke aankoop. Alleen voor nieuwe auto’s zijn er nog geen plastic zakken, maar als er één land op het idee zou komen, dan was dat wellicht Thailand.

Het plastic is er goedkoop. Zo vertelt Suprathit, leverancier van de gezonde yoghurtdrank Yakult, dat een pak van honderd kleine plastic drinkzakjes haar slechts 5 baht (12,5 cent) kosten. Pusadee, die lunches verkoopt in heldere plastic zakken, betaalt voor 1 kilo zakken slechts 70 baht (1,70 euro). Een voorraad van enkele kilo’s is ze binnen een paar dagen kwijt.

De plaatselijke overheid is nu een campagne gestart om de inwoners van hun plasticzakverslaving af te helpen. Voor het tweede jaar op rij organiseert ze ”Geen zak, geen baht” (de baht is de munteenheid van Thailand), waarbij klanten een korting van 1 baht (2,5 cent) voor elke bestede 100 baht krijgen als ze hun eigen boodschappentas meebrengen. Wie toch een plastic zak wil, moet een baht bijbetalen.

Vorig jaar gingen zo 4,4 miljoen plastic zakken minder over de toonbank, een afname van nog geen 2 procent. Dit jaar wil Bangkok de uitgifte van drie keer zo veel plastic tasjes voorkomen. De verwerking van het plastic afval kost de stad jaarlijks 600 miljoen baht (15 miljoen euro).

De meeste inwoners van Bangkok zijn wel bekend met de gezondheidsrisico’s en de milieubelasting van plastic zakken. Deze zijn gemaakt van aardolie, een niet-hernieuwbare natuurlijke hulpbron. Het duurt 450 tot 1000 jaar voordat het polyethyleen van de zakken is verteerd.

Zelfs milieubewuste inwoners gebruiken echter plastic zakken. Zo gaat de Thaise Chomphu Rammuang met een stoffen tas naar de supermarkt en neemt ze een lunchpakket mee naar haar werk, maar aan het einde van de dag komt ze toch weer met een plastic tas thuis.

Supermarktketen Tesco Lotus had al een actie lopen voordat de overheid ”Geen zak, geen baht” lanceerde. Klanten konden ”groene punten” verzamelen voor elke keer dat ze een eigen tas meebrachten. De keten wil het aantal gebruikte plastic zakken dit jaar met bijna 10 miljoen stuks verminderen. De keten heeft zich nu ook aangesloten bij de overheidscampagne.

De plasticfabricage in Thailand is een van de grootste ter wereld. Het land is er trots op. Zo heeft tasjesfabrikant Thai Plastic Bags Industries Co als slogan: ”Be proud of it” – wees er trots op. Dat bemoeilijkt de strijd tegen de plastic tas, omdat de Thaise economie er voor een belangrijk deel van afhankelijk is.

Tassenbol en Plastic Heroes

In Nederland gaan jaarlijks ruim 1 miljard gratis plastic tasjes over de toonbank, zo blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL). En in de supermarkten worden bijna een half miljard tasjes verkocht. Meestal worden ze na één keer gebruiken afgedankt.

Met elkaar gooien Nederlandse consumenten jaarlijks 500 miljoen kilogram plastic verpakkingsmateriaal weg. Dat komt neer op 30 kilogram per persoon per jaar. Die hoeveelheid is de afgelopen tien jaar met 25 procent in gewicht afgenomen, vooral omdat het plastic dunner en lichter is geworden.

Supermarkten, scholen en bibliotheken hebben sinds kort de mogelijkheid om een Tassenbol te plaatsen. Wie zijn plastic tas een tweede leven gunt, gooit hem erin, en wie er een nodig heeft, kan hem er gratis uit pakken. Het CBL schat dat klanten door de Tassenbol jaarlijks miljoenen plastic tassen hergebruiken.

Vanaf 2010 moeten alle gemeenten kunststof verpakkingsafval scheiden. In een aantal gemeenten kunnen inwoners plastic verpakkingsafval in de speciale Plastic Heroesbak deponeren. Andere gemeenten stellen speciale plastic zakken ter beschikking die eens per maand opgehaald worden door een afvalverwerker. Er zijn ook gemeenten die kiezen voor scheiden achteraf.

In een aantal landen zijn acties gaande of al wettelijke bepalingen ingevoerd om het gebruik van plastic tassen terug te dringen of zelfs geheel af te schaffen. Deze initiatieven lopen bijvoorbeeld in Frankrijk, Groot-Brittannië, België, Australië, China en Ierland. In Nederland zijn dergelijke plannen nog niet van de grond gekomen.